Αν και κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, το σπίτι αυτό συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια στο ιστορικό κέντρο της Λεμεσού. Μεγάλο και επιβλητικό, παρά τη φθορά που έχει υποστεί, το αρχοντικό της Κρυσταλλίας Παυλίδη, όπως έμεινε γνωστό, είναι ένα δείγμα της αισθητικής που χαρακτήριζε τα πλουσιότερα στρώματα της κοινωνίας της Λεμεσού.
Ο ιδιοκτήτης του αρχοντικού ήταν ο μεγαλέμπορος Μ. Γαβριηλίδης (Χατζηγαβρίλης), ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Κύπρου εκείνη την εποχή. Όπως μεταφέρουν δημοσιεύματα της εποχής, είχε δηλώσει περιουσία που έφτανε τις 175.000 λίρες, με ετήσιο εισόδημα 11.000 λιρών, αν και υπήρχε η φήμη ότι αυτή ξεπερνούσε τις 300.000.
Το 1922, το νεοκλασικό αρχοντικό δόθηκε ως προικώο στο μοναχοπαίδι του Χατζηγαβρίλη, Κρυσταλλία, μετά τον γάμο της με τον επιχειρηματία Παύλο Παυλίδη, στον οποίο ανήκε ένα εξίσου εντυπωσιακό αρχοντικό, λίγα μέτρα νοτιότερα.
Το σχέδιο της κατοικίας, η οποία περιβαλλόταν αρχικά από αυλή σε όλες τις πλευρές της, εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα Κ. Τραχανά. Η περίφραξη και ο κήπος καταστράφηκαν εν μέρει γύρω στη δεκαετία του 1960, λόγω της διαπλάτυνσης της οδού Ιφιγενείας, έτσι η είσοδος του αρχοντικού βρίσκεται σήμερα ακριβώς πάνω στο πεζοδρόμιο.
Το αρχοντικό στην αρχική του μορφή, με την περίφραξή του ανέπαφη.
Πέρα από τα εντυπωσιακά, αναγεννησιακά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής της, η κατοικία διαθέτει και μια ιδιότυπη, εναέρια σκάλα, που συνδέει το κυρίως κτίριο, με την ταράτσα των βοηθητικών χώρων στη δυτική πλευρά.
Κάποιοι από τους χώρους της – ομολογουμένως μεγάλης - κατοικίας είχαν αρχίσει να ενοικιάζονται ως γραφεία εταιρειών, ήδη από τα μέσα του 1930. Τελικά, το κτίριο ενοικιάστηκε εξολοκλήρου στον Δήμο Λεμεσού, στεγάζοντας αρκετές από τις υπηρεσίες του, μέχρι και το 2005. Σήμερα η αυλή του έχει μετατραπεί σε ένα από τα πιο δημοφιλή καλοκαιρινά στέκια της πόλης.
Πληροφορίες: Τάσος Ανδρέου, Ιστορικό Αρχείο Λεμεσού
Φωτογραφίες: Ιστορικό Αρχείο Λεμεσού
Γωνία Ιφιγενείας και Θέμιδος.
Στιγμές στην ταράτσα.
Στιγμές στην αυλή.
Στιγμές στην αυλή.
Άποψη του αρχοντικού από την οδό Ιφιγενείας.
Άποψη του αρχοντικού από τη δυτική πλευρά.
Το κτίριο σήμερα.
Λεπτομέρειες του κτιρίου σήμερα.
Η εισοδος της αυλής.
Σήμερα, στην αυλή του αρχοντικού φιλοξενείται ένα όμορφο, καλοκαιρινό μπαράκι, το Gin Garden.
Το μπαράκι στην αυλή.
0.53 km
0.86 km
0.47 km
0.32 km
0.49 km
0.36 km
0.34 km
0.59 km
0.31 km
0.01 km
0.49 km
0.44 km
0.65 km
0.32 km
0.88 km
0.47 km
0.79 km
0.45 km
0.75 km
0.14 km
0.47 km
0.50 km
0.53 km
0.86 km
0.47 km
0.32 km
0.49 km
0.36 km
0.34 km
0.59 km
0.31 km
0.01 km
0.49 km
0.44 km
0.65 km
0.32 km
0.88 km
0.47 km
0.79 km
0.45 km
0.75 km
0.14 km
0.47 km
0.50 km
1.36 km
1.54 km
1.76 km
1.26 km
1.80 km
1.40 km
1.66 km
1.53 km
1.15 km
1.38 km
1.55 km
1.39 km
1.41 km
1.86 km
1.86 km
1.07 km
1.67 km
1.36 km
1.54 km
1.76 km
1.26 km
1.80 km
1.40 km
1.66 km
1.53 km
1.15 km
1.38 km
1.55 km
1.39 km
1.41 km
1.86 km
1.86 km
1.07 km
1.67 km
2.98 km
2.10 km
2.19 km
2.62 km
2.82 km
2.05 km
2.98 km
2.98 km
2.92 km
2.10 km
2.19 km
2.93 km
2.94 km
2.62 km
2.82 km
2.70 km
2.05 km
3.20 km
3.15 km
3.50 km
3.93 km
3.91 km
3.99 km
3.23 km
3.96 km
4.68 km
4.45 km
4.97 km
4.46 km
4.03 km
4.99 km
4.09 km
5.85 km
5.12 km
5.06 km
5.03 km
6.15 km
6.69 km
7.68 km
7.24 km
7.80 km
7.47 km
7.47 km
7.80 km
7.47 km
7.06 km
8.01 km
