Μονή Τιμίου Σταυρού (Ανώγυρα)

Το πανάρχαιο μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού στην Ανώγυρα, αν και με εμφανή τα σημάδια του χρόνου, γεννά πάντα θαυμασμό και δέος στους επισκέπτες του.

Ανηφορίζοντας προς την Ανώγυρα ανάμεσα σε χαρουπιές, αμυγδαλιές και αμπέλια, στα δεξιά του δρόμου ξεπροβάλλουν τα ερείπια του μοναστηριού του Τιμίου Σταυρού, που βρίσκεται στον χώρο ενός πρωτοβυζαντινού συνοικισμού, γνωστού ως «χώρα Ανωγύρων».

Η εκκλησία είναι χτισμένη πάνω στα θεμέλια μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής και χρονολογείται κατά τον 14ο αιώνα. Ο ναός που λειτουργεί σήμερα είναι μονόκλιτος, με καμάρες στην οροφή και ψηλό τρούλο. Στο εσωτερικό είναι διακοσμημένος με τοιχογραφίες, φθαρμένες μεν, αλλά εξαιρετικά δείγματα της εποχής τους. Σε πολύ μεταγενέστερους χρόνους, γύρω από την εκκλησία προστέθηκαν και χώροι διαμονής των μοναχών που εγκαταστάθηκαν εκεί.

Ο θρύλος λέει ότι στην περιοχή του μοναστηριού υπάρχει και μια υπόγεια σήραγγα, όπου οι μοναχοί – οι οποίοι λέγεται ότι ζούσαν πλουσιοπάροχα — φύλαγαν τους θησαυρούς τους.

Σύμφωνα με κάποιες πηγές, ένας από τους σταυρούς της μονής μεταφέρθηκε για ασφάλεια σε χρόνους δύσκολους στο μοναστήρι του Ομόδους, με εντολή του Μητροπολίτη Πάφου.

Στην αυλή του μοναστηριού γίνεται πανηγύρι κάθε 1η Αυγούστου.