Το επιβλητικό, πετρόκτιστο κτίριο που σε υποδέχεται στο μεγαλύτερο ορεινό χωριό της Λεμεσού, αλλά και ολόκληρης της Κύπρου, είναι το πρώτο πράγμα που σου κεντρίζει την προσοχή στην Κυπερούντα, και όχι άδικα.
Το κτίριο αυτό υπήρξε αφορμή για πολλές αντιδράσεις στη γύρω περιοχή, πριν 8 περίπου δεκαετίες. Το 1940, η φυματίωση ήταν μια ασθένεια που έφερνε μαζί της πολλά ταμπού και προκαταλήψεις για την κοινωνία της εποχής. Tο σανατόριο, που θα φιλοξενούσε τους πάσχοντες στην ορεινή Λεμεσό, σίγουρα δεν ήταν ευπρόσδεκτο αρχικά. Όπως αποδείχθηκε, όμως, με το πέρασμα του χρόνου το Σανατόριο ήταν ένα από τα σημαντικότερα έργα που έγιναν στην περιοχή.
Ο σχεδιασμός για την καταπολέμηση της φυματίωσης στην Κύπρο ξεκινά γύρω στο 1935. Την περίοδο εκείνη υπήρχε μεγάλη φτώχεια, οι οικογένειες συνήθως ήταν πολυμελείς και οι συνθήκες διαβίωσης στην ύπαιθρο ήταν πραγματικά δύσκολες. Η προκατάληψη και ο φόβος καθώς και η έλλειψη ενημέρωσης συνέβαλλαν στη δυσκολία ανίχνευσης και δήλωσης των περιστατικών φυματίωσης. Το Σανατόριο της Κυπερούντας λειτούργησε το 1940 με 100 κλίνες και ήταν το μεγαλύτερο αλλά και πλέον οργανωμένο Σανατόριο στην Κύπρο (μετά το Σανατόριο Πεδιαίου, με μόλις 3 κλίνες, και το Σανατόριο Αθαλάσσας, με 50 κλίνες).
Δίπλα στο Σανατόριο είχε ανεγερθεί ο «οίκος νοσηλευτών», όπου διέμενε το προσωπικό. Για τους επισκέπτες των ασθενών, είχε δημιουργηθεί λίγο πιο πέρα ένας ξενώνας, που σήμερα έχει μετατραπεί στο μοντέρνο ξενοδοχείο Λιβαδειά (δες περισσότερα για το ξενοδοχείο εδώ).
Η μειωμένη υγρασία, η προστασία από βορειοδυτικούς άνεμους καθώς και η έντονη ηλιοφάνεια ήταν σημαντικά κριτήρια για την επιλογή της Κυπερούντας, αφού το κλίμα αυτό είναι ιδανικό για την ανάρρωση των φυματικών. Αρχικά είχε επιλεγεί τοποθεσία κοντά στη μονή Τροοδίτισσας, αλλά η έντονη αντίδραση των κατοίκων στο Φοινί, απέτρεψε την ανέγερση Σανατορίου εκεί. Τελικά, το Σανατόριο κτίστηκε στη σημερινή τοποθεσία με τη βοήθεια του τότε κοινοτάρχη Κυπερούντας, Γεώργιου Φάκα, ο οποίος για το σκοπό αυτό παραχώρησε κτηματική περιουσία. Βέβαια, η προκατάληψη και ο φόβος δεν είχαν εξαλειφθεί, και οι κάτοικοι περνούσαν από τον δρόμο πάντα με την πλάτη γυρισμένη στο Σανατόριο.
Το κτίριο που φιλοξενούσε το προσωπικό του Σανατορίου.
Η σημερινή εικόνα του Σανατορίου, ως περιφερειακό νοσοκομείο.
Η σημερινή εικόνα του Σανατορίου, ως περιφερειακό νοσοκομείο.
Το κτίριο του προσωπικού σήμερα.
Το κτίριο του προσωπικού σήμερα.
Μετά το 1974, λόγω μείωσης των νέων περιστατικών φυματίωσης, το Σανατόριο μετατράπηκε σε περιφερειακό Νοσοκομείο Κυπερούντας. Σήμερα στο νοσοκομείο λειτουργεί Πνευμονολογική — Φυματιολογική κλινική για τη νοσηλεία και παρακολούθηση των νέων περιστατικών φυματίωσης.
Φωτογραφίες: omnia.ie, Βιβλιοθήκη Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου
* ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα αφιερώματα του Project «Ιστορία της Λεμεσού» παρουσιάζουν υλικό που έχει προκύψει από τις μέχρι στιγμής ιστορικές έρευνες. Τυχόν νέα δεδομένα, ενσωματώνονται στα αφιερώματα αφού επιβεβαιωθούν.
Το νοσηλευτικό προσωπικό του Σανατορίου.
Ο Εθνάρχης Μακάριος Γ' σε επίσκεψη στο Σανατόριο.
Η πριγκίπισσα Ειρήνη, σε επίσκεψη στο Σανατόριο.
