Υπήρξε μία από τις πιο χαρακτηριστικές φιγούρες της Λεμεσού στις αρχές του 20ου αιώνα. Δραστήριος, πολυπράγμων και εξωστρεφής ο Θεόδωρος Μαύρος, δεν ήταν απλώς ένα χαρακτηριστικό δείγμα Λεμεσιανού. Όπως μαρτυρούσε και το προσωνύμιο «Μαύρος» (που κατέληξε να θεωρείται επώνυμο), ήταν ένας Λεμεσιανός μιγάς με αφρικανικές ρίζες, που αποτελούσε κομμάτι της άγνωστης ιστορίας των Αφρικανών, που έφτασαν αρχικά ως δούλοι στην Κύπρο.
Η δουλεία και το δουλεμπόριο στο νησί υπήρχαν για αιώνες, μέχρι και το 1925, όταν απαγορεύτηκαν με πρωτοβουλία των Άγγλων αποικιοκρατών. Άνθρωποι από την Αφρική μεταφέρονταν στην Κύπρο ως βιομηχανικοί δούλοι, είτε ως μέλη για χαρέμια (οι γυναίκες) και αρκετοί παρέμειναν στο νησί μετά την κατάργηση της δουλείας και κάποιοι έκαναν οικογένειες με μικτούς γάμους. Η περίπτωση του Θόδωρου Χριστοδούλου, που έμεινε γνωστός ως «Μαύρος» λόγω της εμφανούς αφρικανικής καταγωγής του, είναι ένα δείγμα ανθρώπου που δεν καταδικάστηκε στο περιθώριο λόγω της διαφορετικότητάς, αλλά έγινε δραστήριο μέλος της τοπικής κοινωνίας και κατάφερε να αποκτήσει και οικονομική επιφάνεια.
Ο Θεόδωρος Χριστοδούλου «Μαύρος», ένας τύπος σπιρτόζος και καταφερτζής, καταπιάστηκε από νωρίς με δουλειές της «πιάτσας». Η ευρηματικότητα και το επιχειρηματικό δαιμόνιο που χαρακτηρίζει γενεές Λεμεσιανών, ήταν από τα κυριότερα γνωρίσματα και του ιδίου. Αυτός ίδρυσε και μια από τις πρώτες εταιρείες μεταφορών, εξυπηρετώντας τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες επικοινωνίας μεταξύ της πόλης και των χωριών της Λεμεσού.
Ο Θεόδωρος Μαύρος και ο Ηρακλής Σκυριανίδης (αργότερα ιδρυτής του ξενοδοχείο «Παυσίλυπον» στις Πλάτρες) ήταν από τους πρώτους που πρόσφεραν υπηρεσίες μεταφορών, με ζώα, με άμαξες και αργότερα με λεωφορεία, από και προς την ύπαιθρο.
Αεικίνητος και καταφερτζής, ο Θεόδωρος δεν έλειψε και από τον χώρο των θαλάσσιων μεταφορών. Μάλιστα, όπως καταγράφει στο βιβλίο του ο Κίμων Χαραλαμπίδης, ήταν ο μοναδικός μαουνιέρης, ο οποίος πρόβαλε αντίσταση στη διαταγή για γενική επίταξη των σκαφών από τις βρετανικές δυνάμεις, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Πέρα από πανταχού παρών, ο Θεόδωρος Μαύρος ήταν επίσης ετοιμόλογος και δεν άφηνε κουβέντα να πέσει κάτω, έτσι κατάφερνε να αφήνει το στίγμα του στις καθημερινές συναναστροφές με τον κόσμο της Λεμεσού.
Η οικονομική άνεση που απέκτησε ο Μαύρος, του επέτρεπε να διατηρεί ένα προφίλ μεγαλοαστικό, αν και παρέμεινε πάντα ένας τύπος λαϊκός στις συμπεριφορές του. Το παραλιακό του σπίτι, όμως, είχε φροντίσει να το διακοσμήσει με γαλλικά έπιπλα, ακολουθώντας την μόδα της εποχής, κάτι που του επέτρεπαν οι τακτικές εμπορικές σχέσεις που είχε με το εξωτερικό.
Το μπαλκόνι του παραλιακού σπιτιού της οικογένειας.
Το γεγονός ότι είχε εξασφαλίσει κάποια οικονομική επιφάνεια, δεν έγινε η αιτία να χάσει τον ευτράπελο χαρακτήρα του. Δεν ανήκε σε κανένα από τα «τζάκια» της τοπικής κοινωνίας, όμως κατάφερε να αναδειχθεί μέσω της δραστηριότητάς του και να γίνει ιδιαίτερα γνωστός μέσω της λειτουργίας ενός από τα πρώτα παραθαλάσσια κέντρα αναψυχής της Λεμεσού, το Ακταίο. Ο «αστικός μύθος» που είχε δημιουργηθεί γύρω από το όνομά του, διασώζει μέχρι σήμερα κωμικοτραγικά περιστατικά που μαρτυρούν την ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα του.
Όταν κάποιος θαμώνας στο Ακταίο είχε παρατηρήσει ότι ο κλαρινίστας της ορχήστρας έπαιζε ελάχιστα, ο Μαύρος θεώρησε ότι ο μουσικός ήταν τεμπέλης. Ήταν έτοιμος να τον απολύσει, όμως η παρέμβαση θαμώνων τον γλίτωσε. Στη φωτογραφία το κέντρο «Ακταίον».
Όσο έντονη προσωπικότητα ήταν ο ίδιος, τόσο δυναμικές προσωπικότητας αποδείχθηκαν και τα παιδιά του, συνεχίζοντας με συνέπεια την οικογενειακή παράδοση των δραστήριων μελών στην τοπική κοινωνία. Ιδιαίτερα δυναμικός ήταν ο ρόλος της κόρης του, Ιρέν.
Η Ιρέν πρωτοστάτησε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στον συντονισμό των εθελοντριών που βρέθηκαν στο πλευρό των συμμαχικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Στη φωτογραφία, σέρνει τον χορό στο στρατόπεδο.
Την Ιρέν ακολουθούσε η φήμη της θαρραλέας και ριψοκίνδυνης κοπέλας, αφού συνήθιζε να ιππεύει χωρίς σέλα, ενώ ήταν και η μόνη που δέχθηκε να συνοδεύσει έναν ακροβάτη τσίρκου στον «γύρο του θανάτου» με μοτοσικλέτα. Όσο για τον γιο του Θεόδωρου, Γιαννάκη, το 1931 βρέθηκε στο στόχαστρο των Βρετανών λόγω της συμμετοχής του στα Οκτωβριανά, η οποία οδήγησε και στη σύλληψή του.
Τα 4 παιδιά της οικογένειας του Θεόδωρου Μαύρου, με τον Κίμωνα Χαραλαμπίδη ως μικρό παιδί στη μέση.
Ο Θεόδωρος Μαύρος, κλείνοντας για πάντα τα μάτια του τον Φεβρουάριο του 1945, κατάφερε να συνδέσει τη ζωή του με την καθημερινότητα και την ταυτότητα της ίδιας της Λεμεσού. Η πολυπολιτισμικότητα της πόλης, η ζωντάνια και η επιχειρηματικότητα ως διαχρονικό χαρακτηριστικό της είχαν κεντρικό ρόλο και στη ζωή του Θεόδωρου Μαύρου.
Ο Θεόδωρος σε νεαρή ηλικία αριστερά και η κόρη του Ιρέν δεξιά.
Άλλωστε, η επαφή του με τη θάλασσα φαίνεται ότι είχε υπάρξει καθοριστικός παράγοντας στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, γι’ αυτό και στα κείμενα που αφιερώνει ο Κίμων Χαραλαμπίδης στην προσωπικότητα αυτή, αναφέρει ότι τον θυμάται πάντα «φουρτουνιασμένο με τις φουρτούνες της (θάλασσας), γαλήνιο με τη γαλήνη της».
Πηγές: «Κάποτε εν Λεμεσώ» του Κίμωνα Χαραλαμπίδη, «Αυτοί που έχτισαν το χτες» του Κίμωνα Χαραλαμπίδη
* ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα αφιερώματα του Project «Ιστορία της Λεμεσού» παρουσιάζουν υλικό που έχει προκύψει από τις μέχρι στιγμής ιστορικές έρευνες. Τυχόν νέα δεδομένα, ενσωματώνονται στα αφιερώματα αφού επιβεβαιωθούν.
