Μάριος Τριτοφτίδης: Ο Λεμεσιανός γιατρός που έφερε στον κόσμο 40.000+ παιδιά!

Ήταν ίσως από τους ελάχιστους ανθρώπους που, ενώ δεν έκαναν ποτέ δικά τους παιδιά, μπορούσε να αποκαλεί δικά του, δεκάδες χιλιάδες παιδιά που ήρθαν στον κόσμο. Ο Δρ. Μάριος Τριτοφτίδης, ο γιατρός που ίδρυσε την εμβληματική, πρώτη γυναικολογική κλινική στη Λεμεσό, το 1940, υπήρξε πολλά περισσότερα από απλός γιατρός και η πορεία του στην πόλη, αποτελεί πια κομμάτι της ιστορίας της. Μπορεί η κλινική του να έπαψε να υπάρχει και μπορεί να έφυγε και ο ίδιος το 2005 από τη ζωή, όμως οι δεκάδες χιλιάδες παιδιά που έφερε στον κόσμο, και οι εκατοντάδες που βάφτισε, είναι από τους κύριους λόγους που το όνομά του συνεχίζει να συζητιέται.

Μπορεί η τυποποιημένη εικόνα ενός γιατρού – ιδίως την εποχή που άσκησε το επάγγελμα ο Δρ. Τριτοφτίδης – να τον ήθελε σοβαρό, άκαμπτο και βλοσυρό, όμως ο ίδιος δεν εγκλωβίστηκε ποτέ σε αυτό το στερεότυπο. Χαρακτηριστικός τύπος Λεμεσιανού, κεφάτος, ανοιχτόκαρδος και κοινωνικός, ο Μάριος Τριτοφτίδης άφησε το στίγμα του με πολλούς τρόπους στην πόλη (και στην Κύπρο γενικότερα), ξεπερνώντας τα στενά όρια της επιτέλεσης του καθήκοντός του ως γιατρός.

Ασχολήθηκε έμπρακτα με τα κοινά, με κύρια μέριμνά του τον αθλητισμό, στηρίζοντας τον Γ.Σ.Ο. ως πρόεδρος του Λεμεσιανού Συλλόγου για 50 χρόνια. Μάλιστα, κατά την περίοδο της Προεδρίας του Σπύρου Κυπριανού στη χώρα, διετέλεσε Σύμβουλος του Προέδρου για θέματα αθλητισμού, αντλώντας εμπειρία από την πολύχρονη παρουσία του στη δραστηριότητα του Συλλόγου. Είχε, όμως, και έντονη εθελοντική δράση, προσφέροντας τις υπηρεσίες του ως γιατρός στην Εθνική Φρουρά και οργανώνοντας το σώμα Εθελοντριών Νοσοκόμων στη Λεμεσό, το οποίο αποδείχθηκε πολύτιμο στα ταραγμένα χρόνια των δικοινοτικών ταραχών και του πολέμου του 1974.

Η παρουσία του στο γήπεδο ήταν σχεδόν καθημερινή για σειρά δεκαετιών. Δόθηκε με την ψυχή του στις υποθέσεις του Γ.Σ.Ο. και, παραδόξως, η δραστηριότητά του αυτή υπήρξε και η μόνη αφορμή για να λάβει (ο κατά γενική ομολογία αξιοθαύμαστος και αγαπητός γιατρός) μια σειρά ανώνυμων, απειλητικών επιστολών.

Για όλη του τη δράση αυτή, έχει δεχθεί ουκ ολίγες βραβεύσεις και οι τιμητικές πλακέτες στοιβάζονται ανά δεκάδες στο σπίτι του, όπου σήμερα μένει μόνη της η δεύτερη σύζυγός του, Κούλα. Όμως αυτό που τον έχει κάνει να ξεχωρίζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στις συνειδήσεις των Λεμεσιανών που τον έζησαν, είναι η ανθρωπιά του, που δεν υποσκελίστηκε ούτε από την επαγγελματική επιτυχία, ούτε από τις περγαμηνές που κατέκτησε.

«Είναι εκατοντάδες τα παιδιά που βάφτισε, θέλοντας να βοηθήσει και τα ίδια και τις οικογένειές τους», λέει η Κούλα Τριτοφτίδου, «και ήταν αμέτρητες οι φορές που περιέθαλψε ασθενείς χωρίς να πληρωθεί. Αν κάποιος ερχόταν στην κλινική και δεν είχε λεφτά, δεν τον έδιωχνε φυσικά!»

«Ήξερε, βέβαια, ότι κάποιοι από όσους ευεργέτησε δεν το εκτίμησαν και ορισμένοι, μάλιστα, στράφηκαν και εναντίον του. Το είχε και σε κάδρο στο γραφείο του το “φοβού τους υπό σου ευεργετηθέντες”, όμως δεν έπαψε να βοηθά κόσμο. Ήταν ο χαρακτήρας του έτσι, πως να αλλάξει;», συμπληρώνει η ίδια.

Ο αεικίνητος αυτός γιατρός γεννήθηκε στη Λεμεσό το 1910 και παρέμεινε στην πόλη μέχρι την Δ' τάξη του Γυμνασίου, όταν όλη η οικογένεια χρειάστηκε να εγκατασταθεί στην Αθήνα, λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων του πατέρα του. Τελείωσε το Γυμνάσιο Καλλιθέας και αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή Αθηνών, λαμβάνοντας και τον τίτλο του Διδάκτορα Ιατρικής.

Ο Μάριος Τριτοφτίδης (τρίτος από αριστερά), κατά τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα.

Από το 1932 εργάστηκε ως βοηθός και επιμελητής με το Νικόλαο Λούρο στο Μαιευτήριο «Μαρίκα Ηλιάδη» στην Αθήνα, διδάσκοντας παράλληλα και στη Σχολή Μαιών. Το 1939 επέστρεψε στην Κύπρο και το 1956 ίδρυσε την πρώτη Μαιευτική - Γυναικολογική και Χειρουργική Κλινική στη Λεμεσό. Κατά τη διάρκεια της ιατρικής του καριέρας υπολογίζεται πως εκτέλεσε σε Ελλάδα και Κύπρο 40.000 τοκετούς και 30.000 εγχειρήσεις.

Ο Μάριος Τριτοφτίδης (κάτω δεξιά) ως νεαρός γιατρός, στα πρώτα βήματα της καριέρας του στην Αθήνα.

Η κλινική που ίδρυσε στη Λεμεσό είχε κομβικό χαρακτήρα για την πόλη, ενώ η επιστημονική δράση του είχε και διεθνή εμβέλεια. Έκανε σειρά επιστημονικών μελετών και ερευνών οι οποίες έτυχαν αποδοχής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, εξελέγη μέλος της Μαιευτικής - Γυναικολογικής Εταιρείας Αθηνών, της Γυναικολογικής Εταιρείας Γαλλίας, της Διεθνούς Εταιρείας Γονιμότητας και του Διεθνούς Κολλεγίου Χειρουργών.

Η κλινική του Δρ. Τριτοφτίδη στη Λεμεσό, που λειτουργούσε επί της λεωφόρου Μακαρίου, αποτέλεσε έναυσμα για πολλούς ακόμα γιατρούς να ακολουθήσουν στη συνέχεια τον ίδιο δρόμο.

Κάποια στιγμή υπήρξε η σκέψη να συνεταιριστούν 4 - 5 γυναικολόγοι και να μεγαλώσουν την κλινική. «Αυτό κράτησε μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’70 περίπου», αναφέρει η Κούλα Τριτοφτίδου, «γιατί φαίνεται ότι δε συμφωνούσαν όλοι μεταξύ τους για τον τρόπο δουλειάς». Την κλινική του τη μετέτρεψε 2 φορές σε στρατιωτικό νοσοκομείο, τόσο το 1963 κατά τις δικοινοτικές ταραχές, όσο και το 1974 κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ είχε κεντρικό ρόλο και στην οργάνωση του Λανιτείου Γυμνασίου σε στρατιωτικό νοσοκομείο κατά την περίοδο της εισβολής. Έβρισκε πάντα τον τρόπο να εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, επιστρατεύοντας τις γνώσεις και την εμπειρία του. Άλλωστε, το 1960 είχε διατελέσει και βουλευτής της Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης, προωθώντας μεταξύ άλλων και νόμους για την παροχή σύνταξης σε ανάπηρους αγώνα και σε χήρες και ορφανά ηρώων.

«Ήταν φίλος με τον Μακάριο», αφηγείται η σύζυγός του, Κούλα, «και είχε προσπαθήσει να αμβλύνει και τις συγκρούσεις που είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται ανάμεσα σε αυτόν και τον Γρίβα. Δεν τα κατάφερε βέβαια». (Στην φωτογραφία, η κοσμοσυρροή έξω από την κλινική Τριτοφτίδη, κατά την επίσκεψη του Μακαρίου. Στο κέντρο διακρίνεται η πρώτη σύζυγος του γιατρού, Μάγδα Τριτοφτίδη).

Η φιλία με τον Μακάριο υπήρξε και ο μοχλός για να παραχωρηθεί στο κράτος η γυναικολογική κλινική. Ο Δρ. Τριτοφτίδης είχε μεταφέρει τους προβληματισμούς τους στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας αναφορικά με την εξάπλωση της Μεσογειακής Αναιμίας στο νησί, προτείνοντας τη δημιουργία ενός κέντρου για τη μελέτη και αντιμετώπιση της ασθένειας. Ο Μακάριος είχε ζητήσει από τον γιατρό για τον σκοπό αυτό να παραχωρήσει την κλινική του.

«Όταν εγώ γνώρισα τον Μάριο, το 1977, η κλινική δεν υπήρχε πια»,  αναφέρει η Κούλα Τριτοφτίδου. Λίγο μετά τον θάνατο της πρώτης συζύγου του, Μάγδας Τριτοφτίδου, σε τροχαίο δυστύχημα, ο γιατρός παραχώρησε την κλινική στο κράτος. Ο ίδιος συνέχισε να δέχεται ασθενείς στο ιατρείο του στο σπίτι, μετά από αυτό».

Η κλινική συνέχισε να λειτουργεί ως νοσοκομείο στη Λεμεσό, μέχρι και την ανέγερση του Γενικού Νοσοκομείου, στην περιοχή Πολεμιδιών, το 1993. Έκτοτε η κλινική άδειασε, εγκαταλείφθηκε και έφτασε στο σημείο να αποτελεί χώρο φιλοξενίας περιθωριακών στοιχείων, μέχρι που τελικά πωλήθηκε. «Διάφοροι είχαν προτείνει ποικίλες χρήσεις για την πρώην κλινική. Ο Αντικαρκινικός Σύνδεσμος, μάλιστα, είχε εκφράσει την επιθυμία για τη δημιουργία ενός κέντρου φροντίδας και αποκατάστασης εκεί», λέει η Κούλα Τριτοφτίδου.

«Ο ίδιος ο γιατρός είχε προτείνει να λειτουργήσει ως παράρτημα Πρώτων Βοηθείων του Γενικού Νοσοκομείου, λόγω του ότι ήταν κοντά στην πόλη και θα μπορούσε να εξυπηρετεί πιο άμεσα. Ακόμα και βιβλιοθήκη είχαν προτείνει κάποιοι να γίνει. Τίποτα από αυτά δεν προχώρησε», συμπληρώνει.

«Τον είχα ρωτήσει πως ένιωθε που έβλεπε την κλινική να πέφτει σε μαρασμό. Μου έλεγε ότι δεν το σκεφτόταν καν. Εγώ στενοχωρήθηκα πολύ όταν την είδα να κατεδαφίζεται – ο ίδιος είχε ήδη φύγει. Βέβαια, εγώ δεν είχα λόγο στο τι θα γινόταν με το κτίριο αυτό».

Φαίνεται πως δεν ήθελε να μιλάει για πράγματα που μπορεί να στεναχωρούσαν άλλους γύρω του ή και τον ίδιο, σύμφωνα με την κα Τριτοφτίδου. «Κρατούσε καλά αυτά που επέλεξε να έχει μυστικά. Του λέγαμε να γράψει ένα βιβλίο με όλα όσα έζησε και είδε, αλλά όλο το ανέβαλλε. Έλεγε ότι αν άνοιγε το στόμα του, θα ταρακουνιούνταν πολλοί στη Λεμεσό», θυμάται η ίδια.

Για όσους τον γνώρισαν και τον συναναστράφηκαν, λοιπόν, ο Μάριος Τριτοφτίδης δεν έπαψε ποτέ να εκπέμπει θετική ενέργεια. Άνθρωπος ανοιχτός, πρόσχαρος και γλεντζές, που έμενε μακριά από κακεντρεχή σχόλια, εντάσεις και αντιπαραθέσεις, διατήρησε το πάθος του για τη ζωή μέχρι και τα τελευταία του. «Στα 90 του χόρευε σαν να ήταν ακόμα 20 χρονών», θυμάται η κα. Τριτοφτίδου.

«Ακολουθούσε πάντα ό,τι νέο εμφανιζόταν και στη μουσική, και στον χορό, αλλά και στην μόδα – του άρεσε πολύ να προσέχει την εμφάνισή του», συμπληρώνει, αναδιπλώνοντας μερικές από τις καλύτερες αναμνήσεις της, από έναν άνθρωπο που δεν της άφησε τίποτα κακό να θυμάται στα 24 χρόνια γάμου, πέρα από τους μήνες της αρρώστιας του, λίγο πριν φύγει. «Ήταν κύριος σε όλα του, πάντα ευγενικός, μου έδειχνε σεβασμό και εμπιστοσύνη. Ακόμα και όταν πήγαινε να ξεκινήσει ένας τσακωμός, εκείνος επέλεγε να μείνει σιωπηλός μέχρι να εκτονωθεί η ένταση κι έτσι δεν ήρθαμε ποτέ πραγματικά σε σύγκρουση».

Μόνο η άνοια κατάφερε να καταλύσει το πνεύμα και το σώμα του Δρ. Τριτοφτίδη. «Νόμιζα ότι δε θα πεθάνει ποτέ. Δεν αρρώσταινε ποτέ, μόνο καμιά ελαφριά γρίπη εποχιακή πάθαινε. Η πίεσή του μέχρι τα τελευταία ήταν 13 με 8, σχεδόν έφηβος δηλαδή. Ούτε από ζάχαρο έπασχε, ούτε από χοληστερόλη, ούτε κάποιο άλλο φάρμακο χρειάστηκε να πάρει ποτέ», λέει η Κούλα Τριτοφτίδου. Βέβαια, ο Μάριος Τριττοφτίδης απείχε από τσιγάρο και ποτό και γενικότερα από καταχρήσεις.

«Κάπνιζε καμιά φορά, χωρίς να εισπνέει τον καπνό, όταν τύχαινε να βρισκόμαστε έξω με παρέα», θυμάται η Κούλα Τριτοφτίδου.

Ο Μάριος Τριτοφτίδης έβρισκε κάθε τρόπο να γιορτάζει τη ζωή. Φαίνεται πως αγάπησε τόσο την επιστήμη του και τη δουλειά του, φέρνοντας στον κόσμο δεκάδες χιλιάδες παιδιά, ώστε αναγνώριζε την αξία του να ζεις κάθε στιγμή. Κοινωνικές συναντήσεις σε σπίτια, έξοδοι σε κέντρα διασκέδασης ή σε χορούς ξενοδοχείων ήταν αγαπημένη του συνήθεια, όπως και τα ταξίδια, με τακτικές επισκέψεις στην Αθήνα, όπου είχε ζήσει για χρόνια, αλλά και σε μακρινές χώρες, μέχρι την Κίνα και την Ταϊλάνδη.

Αφοσιωμένος στο λειτούργημά τους ως γιατρός, χειρίστηκε με επαγγελματισμό όλες τις πτυχές της δουλειάς αυτής, από το ερευνητικό και επιστημονικό του έργο, μέχρι και τις τυπικές εξετάσεις ρουτίνας (όπου φρόντιζε να συνοδεύεται πάντα από νοσοκόμα, ώστε να μην υπάρχει το παραμικρό περιθώριο για να κατηγορηθεί ψευδώς για άσεμνη μεταχείριση ασθενούς).

Ο Μάριος Τριτοφτίδης ήταν η χαρά της ζωής, με όλη την έννοια της λέξης και από κάθε άποψη. Πολυπράγμων, αεικίνητος και γεμάτος αγάπη για τους ανθρώπους, πορεύτηκε έτσι μέχρι τα βαθιά γεράματα. Όσο γεμάτη ήταν η ζωή του, τόσο αθόρυβα την έζησε, δίνοντας περισσότερη αξία σε στιγμές ανθρώπινες και σε χαμόγελα αγαπημένων προσώπων, παρά σε βαρύγδουπους τίτλους και τιμές.

Άλλωστε, αν κάτι δίνει πραγματική αξία στα κατορθώματά του καθενός, είναι η ικανότητά του να αναγνωρίζει ως υπέρτατες αξίες τον Άνθρωπο και τη Ζωή. Αυτός είναι και ο λόγος για να έχει φιλοξενείται κανείς σε ένα τέτοιο αφιέρωμα του All About Limassol (της Επίσημης Πηγής για Προβολή της Λεμεσού). Γιατί η συνεισφορά ενός ανθρώπου στον τόπο του, δεν είναι απλώς η δουλειά του, αλλά κυρίως το παράδειγμα που αφήνει πίσω του ως άνθρωπος, τα χαμόγελα που γεννά η ανάμνησή του και ο κόσμος που νιώθει τυχερός που συναντήθηκε με κάποιον τρόπο ο δρόμος του με τον δικό τους.

* ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα αφιερώματα του Project «Ιστορία της Λεμεσού» παρουσιάζουν υλικό που έχει προκύψει από τις μέχρι στιγμής ιστορικές έρευνες. Τυχόν νέα δεδομένα, ενσωματώνονται στα αφιερώματα αφού επιβεβαιωθούν.