Ο Γιώργος Γεωργίου, ο CEO και ιδιοκτήτης της παλαιότερης εν ενεργεία εταιρείας πράσινης ενέργειας στην Κύπρο, ήρθε στη συνέντευξη με την ίδια διάθεση που χαρακτηρίζει όλη την καθημερινότητά του: από τις κρίσιμες συναντήσεις με μεγάλους επενδυτές, μέχρι τις ώρες χαλάρωσης με φίλους και οικογένεια. Χαμογελαστός και άνετος, ο πετυχημένος επιχειρηματίας είναι από αυτούς που ξέρουν με τέχνη να σοβαρεύουν τα αστεία και να κάνουν ανάλαφρα τα σοβαρά.
Γεννημένος το 1974, πέρασε τη νιότη του στις δεκαετίες της οικονομικής ασφάλειας και της αφθονίας στο νησί, τότε που ο μισθός δημοσίου δεν ήταν απλώς όνειρο, αλλά η πραγματικότητα για μια συντριπτική πλειοψηφία νέων. Ο Γιώργος αποφάσισε να γυρίσει την πλάτη σε αυτή τη σιγουριά, όχι από υπεροψία ή τρέλα, αλλά από βαθιά συνείδηση των «θέλω» του και χάριν στο επαγγελματικό ήθος, που σήμερα του επιτρέπει να διευθύνει μια συνεχώς ανελισσόμενη εταιρεία, με μεγάλα έργα στην Κύπρο και το εξωτερικό, έχοντας τις ανθρώπινες σχέσεις, τον αμοιβαίο σεβασμό και το φιλότιμο βασικές αρχές στη δουλειά του.
Μεγαλώνοντας στη γειτονιά του Αγίου Ιωάννη, βρέθηκε από μικρός στις ακαδημίες του Απόλλωνα, όπου προπονούνταν μέχρι και τα 16, όταν εξασθένισε ο αγωνιστικός ενθουσιασμός. Παρέμεινε θερμός φίλαθλος της ομάδας και, γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1990, συμμετείχε και στην ίδρυση του Συνδέσμου Φιλάθλων, ενώ τα επόμενα χρόνια τον βρήκαν να διατελεί μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας «Απόλλων Ποδόσφαιρο».
«Ήμουν ζιζάνιο μικρός. Στο σχολείο ήμουν εκείνο το αγοράκι που άφηνε πάντα μια κοτσίδα στα μαλλιά του μετά το κούρεμα, ήδη από το δημοτικό. Ήμασταν 2 – 3 άτομα που θεωρούμασταν «οι αρχηγοί» στο σχολείο, μας ακολουθούσαν αρκετοί. Είχαν ξεκινήσει από τότε και τα πρώτα φλερτ με τα κορίτσια».
Έκανε τη θητεία του στο στρατό στα τεθωρακισμένα, ως οδηγός αξιωματικών. Προετοιμαζόταν για ΛΟΚ, αλλά μια ατυχία της τελευταίας στιγμής δεν του επέτρεψε να ολοκληρώσει τη δοκιμασία. Του έμεινε η πικρία, αλλά ομολογεί ότι πέρασε καλά τελικά. Ο πατέρας ήταν τεχνικός στην ΑΗΚ και είχε όνειρο να μπει ο γιος στον ίδιο Οργανισμό. Ήθελε για το γιο του την ίδια ασφάλεια και τη σιγουριά που απολάμβανε ο ίδιος. Το 1995, μετά από σπουδές στην ηλεκτρολογία, είχε την ευκαιρία να εργαστεί ως τεχνικός, αλλά δεν εμφανίστηκε ποτέ στο πόστο που του προσφέρθηκε στην ΑΗΚ.
«Ένας λογικός άνθρωπος δε μπορεί να μην είναι ευχαριστημένος στη Λεμεσό. Δεν ξέρω γιατί υπάρχουν γκρίνιες από μερικούς… Νομίζω ότι οφείλεται σε προσωπικά ή εταιρικά ζητήματα».
«Θα μου έπαιρνε πολλά χρόνια να φτάσω εκεί που ήθελα, μένοντας στη θέση του τεχνικού της ΑΗΚ. Ήθελα να κάνω κάτι δικό μου, έτσι προτίμησα να δουλέψω 2 – 3 χρόνια στις βρετανικές βάσεις, να δω το μοντέλο λειτουργίας σε πρότυπες ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις. Μια μέρα, ενώ εγκαθιστούσαμε μαζί με το συνέταιρό μου ένα αλεξικέραυνο σε οροφή, με θέα όλη τη Λεμεσό, του είπα ότι θα πρέπει να κάνουμε μια δική μας εταιρεία. Την επόμενη μέρα δηλώσαμε την παραίτησή μας».
Το σύστημα των Αγγλικών Βάσεων ήταν αντίστοιχο με αυτό της ΑΗΚ και του κυπριακού δημοσίου. Ένιωθε να ασφυκτιεί στο στεγνό και τυποποιημένο πλαίσιο του υπαλληλικού 8ώρου, ήξερε ότι μπορούσε να παράγει πολλά περισσότερα. Μια δική του εταιρεία ήταν η μόνη επιλογή που μπορούσε να ικανοποιήσει τους στόχους του. Δεν ήταν τα λεφτά προτεραιότητά του, αλλά η ανάγκη να ικανοποιήσει τη δημιουργικότητά του, να δώσει χώρο δράσης σε ένα μυαλό γεμάτο ιδέες.
«Έτσι ξεκινήσαμε, με την εταιρεία ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων Γιώργος Γεωργίου και Αχιλλέας Μιχαήλ, κάνοντας μεγάλες εγκαταστάσεις σε εργοστάσια και εστιατόρια. Το όνειρό μου ήταν να περάσω στην αυτοματοποίηση, να κάνω εγκαταστάσεις με ηλεκτρονικό υπολογιστή».
Πώς προέκυψε το ενδιαφέρον για αυτοματοποιήσεις τόσο νωρίς μέσα στη δεκαετία του 1990;
Το ψάξαμε, βρήκαμε ένα διαφημιστικό της SIEMENS για ένα σχετικό σεμινάριο. Όταν έδειξα ενδιαφέρον για το σεμινάριο, γνωρίστηκα με το Λευτέρη Μαλαμά, το διευθυντή πωλήσεων της εταιρείας, που συμπτωματικά βρισκόταν στην Κύπρο εκείνη την εποχή. Τον βοήθησα να δικτυωθεί στην αγορά και μας εξασφάλισε 2 θέσεις στο σεμινάριο. Μάλιστα, ο συνεργάτης του και εκπαιδευτής στο σεμινάριο, με βοήθησε και με ιδιαίτερα μαθήματα για να μπορέσω να περάσω την εξέταση, καθώς δεν ήμουν εξοικειωμένος με τους υπολογιστές.
Έχεις μια ευκολία στη δημιουργία σχέσεων.
Είναι σημαντικό να μπορείς να δημιουργείς σχέσεις ανθρώπινες στη δουλειά. Είναι καλό να είσαι άνθρωπος για να μπορείς να είσαι και πετυχημένος επιχειρηματίας.
«Φιλοξενούσαμε έναν Αυστριακό που το πρωί τον πήγαμε στη θάλασσα για καφέ και το απόγευμα στο βουνό για σκι. Τελικά αγόρασε σπίτι στη Λεμεσό.»
Το ίδιο ισχύει και με τις συνεργασίες;
Υπήρξαν και περιπτώσεις που αρνηθήκαμε κάποιες συνεργασίες γιατί ξέραμε ότι, αν προχωρούσαν, θα προκύπταν προβλήματα μετά. Πάντα θα υπάρχουν εντάσεις ή διαφορετικές απόψεις, αλλά είναι καλό να αποφεύγεις τις αντιπαραθέσεις. Δεν εξυπηρετεί να έρχεσαι σε σύγκρουση. Μπορεί να μένει πικρία, αλλά επιδιώκω να κλείνει ομαλά ένα ζήτημα.
Είναι χαρακτηριστικά ενός πετυχημένου επιχειρηματία αυτά;
Ο επιχειρηματίας πρέπει να είναι δίκαιος με τους ανθρώπους του. Τότε η ομάδα προχωράει μπροστά και η ομάδα είναι το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο μιας εταιρείας. Τίμιος, ειλικρινής, εργατικός, είναι χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει πρώτα ο άνθρωπος και μετά ο επιχειρηματίας. Τα αποτελέσματα, τελικά, με δικαιώνουν, ακόμα κι αν κάποιες φορές λειτουργώ με το συναίσθημα περισσότερο.
Είσαι και στην προσωπική σου ζωή έτσι;
Χειρίζομαι τα επαγγελματικά ζητήματα με τον τρόπο που χειρίζομαι και τα προσωπικά. Νομίζω ότι οι επαγγελματικές υποθέσεις, μου έχουν δώσει μαθήματα και για τον τρόπο που χειρίζομαι τα προσωπικά.
Είναι η συνεχής εξέλιξη στοιχείο της επιτυχίας;
Ναι, εξελισσόμασταν συνέχεια. Μετά τις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις καταπιαστήκαμε και με τους αυτοματισμούς κτιρίων και συνεχίσαμε να ψάχνουμε περισσότερα. Έτσι, με μια αρχική, πολύ μικρή βοήθεια 25 χιλιάδων λιρών από τον πατέρα μου, τότε, έγινε και η πρώτη παραγγελία φωτοβολταϊκών. Ήμασταν η δεύτερη εταιρεία στην Κύπρο που ασχοληθήκαμε με αυτό και η πρώτη στη Λεμεσό. Σήμερα είμαστε η παλαιότερη στον τομέα, η πρώτη εν ενεργεία δηλαδή εταιρεία.
Αν μπορούσες να επιλέξεις να ζεις οπουδήποτε, που θα ήταν;
Δε θα μπορούσα να μένω πουθενά αλλού. Όλοι μας λένε πόσο τυχεροί είμαστε που μένουμε στη Λεμεσό. Έχουμε φίλους και συνεργάτες από τη Λευκωσία και άλλες πόλεις που, όποτε τους φιλοξενούμε, μας λένε πως μόνο η Λεμεσός ξέρει να διασκεδάζει. Έχουμε τόσους όμορφους πεζόδρομους και ποδηλατόδρομους, πια, για βόλτα δίπλα στη θάλασσα, με φωτισμό και ασφάλεια. Έχουμε τη Μαρίνα, έχουμε πάρα πολλά για τα οποία αξίζει να είμαστε περήφανοι για την πόλη μας.
Θεωρείς σημαντικό έργο τη Μαρίνα Λεμεσού;
Σίγουρα ήταν σημαντικό έργο. Θεωρείται στολίδι της Λεμεσού και ήταν μια μεγάλη επιτυχία για την πόλη. Σαν ανάπτυξη καλύπτει πολλές διαφορετικές ανάγκες, την ίδια στιγμή στον ίδιο χώρο. Επιπρόσθετα, είναι ένας χώρος που φιλοξενεί όλες τις ομάδες του πληθυσμού, ντόπιους και επισκέπτες. Άλλωστε, αυτό επιβεβαιώνει και ο θαυμασμός που εκφράζουν όλοι οι φίλοι και συνεργάτες μας από άλλες περιοχές.
«Σε ό,τι αφορά τη ρύπανση της θάλασσας στη Λεμεσό, μπορούμε να εισηγηθούμε τεχνολογίες και μέτρα πρόνοιας, ώστε να εκλείψουν τέτοια φαινόμενα».
Ποια άλλα έργα θεωρείς ότι ξεχωρίζουν στη Λεμεσό;
Θα έλεγα ότι το μεγαλύτερο ήταν το παραλιακό πάρκο και ο πεζόδρομος, όπου μπορεί να περπατήσει ο καθένας, με άνεση και ασφάλεια. Σημαντικό ήταν επίσης το γεγονός ότι δημιουργήθηκαν κάθετοι δρόμοι, όπου μπορεί να περπατήσει ο καθένας για να φτάσει στον παραλιακό. Μεγάλη επιτυχία ήταν και η δημιουργία του ΤΕΠΑΚ στην πόλη, με το οποίο έχουμε και μνημόνιο συνεργασίας σαν εταιρεία.
Οι γκρίνιες γιατί πιστεύεις ότι υπάρχουν;
Ένας λογικός άνθρωπος δε μπορεί να μην είναι ευχαριστημένος στη Λεμεσό. Δεν ξέρω γιατί υπάρχουν γκρίνιες από μερικούς. Αν κάποιοι είναι δυσαρεστημένοι, νομίζω ότι οφείλεται σε προσωπικά ή εταιρικά ζητήματα. Σίγουρα τα έργα υποδομής που έχουν γίνει ευνοούν και την παραπέρα ανάπτυξη της πόλης, όπως είναι τα μεγάλα κτίρια που ανεγείρονται σήμερα. Για να αγοράσει κάποιος ακίνητο είναι σημαντικό να τον καλύπτουν οι υποδομές της πόλης.
«Ακόμα δε σεβόμαστε την πόλη όσο πρέπει… Κάποια πράγματα θα πρέπει να επιβληθούν, ίσως, για να αντιληφθούμε τη χρησιμότητά τους».
Όλα γίνονται με σωστό, στρατηγικό σχεδιασμό. Μετά τις μεγάλες αναπτύξεις, έρχεται τώρα και το καζίνο για να προσελκύσει άλλους επενδυτές, πέρα από εκείνους που θέλουν κάποιο ακίνητο. Αυτό είναι σημαντικό για να μπορεί να προχωρά η πόλη συνεχώς. Κάποιος που έρχεται στην πόλη, βλέποντας τα πλεονεκτήματά της, θα θέλει να επενδύσει, ακόμα κι αν δεν το είχε σκεφτεί από πριν.
Μήπως γίνεται πολύ «ελίτ» με όλα αυτά η Λεμεσός;
Θεωρώ πολύ θετικό ότι αναβαθμίζεται η πόλη, μπαίνουν νέες προδιαγραφές και ανεβαίνει σε άλλο επίπεδο η ποιότητα ζωής. Δεν είναι ελιτισμός να έχεις την ευκαιρία να δοκιμάσεις, για παράδειγμα, ένα ξεχωριστό ή ιδιαίτερο καφέ στην έξοδό σου. Η πόλη έχει και το απλό, και ναι, αποκτά και ελιτισμό, άρα μπορεί να ικανοποιήσει όλα τα γούστα. Υπέροχο είναι αυτό.
Πως πιστεύεις ότι κατάφερε να φτάσει μέχρι εδώ η Λεμεσός;
Είχαμε πετυχημένους δημάρχους, οι οποίοι πρόσθεταν ο ένας στο έργο του άλλου. Από παντού εισπράττουμε το θαυμασμό για τη Λεμεσό: από τις άλλες πόλεις της Κύπρου, αλλά και το εξωτερικό – από Ρωσία, από Κίνα, ακόμα και από Ιράν, χώρες με τις οποίες συνεργάζεται η εταιρεία μας. Βέβαια, τη διαφορά στη Λεμεσό την έκανε το επενδυτικό ενδιαφέρον που προσελκύει η πόλη. Όταν γίνονται τέτοια μεγάλα έργα ανάπτυξης, τότε ανεβαίνει και το επίπεδο ζωής γενικότερα.
Ποια θεωρείς πλεονεκτήματα της πόλης;
Η ασφάλεια της Κύπρου είναι επίσης ένα μεγάλο πλεονέκτημα, αφού προσελκύει ξένους επενδυτές που θέλουν να αναπτύξουν δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή. Η Λεμεσός αναδεικνύεται, έτσι, σε επιχειρηματικό κόμβο. Η ποικιλία που προσφέρει η Λεμεσός, επίσης είναι κάτι μοναδικό. Πριν κάποια χρόνια φιλοξενούσαμε έναν Αυστριακό που είχε έρθει για την έκθεση της Save Energy. Ήταν Μάρτιος, καθίσαμε για καφέ στον ήλιο το πρωί και μετά ανέβηκε στο Τρόοδος και έκανε σκι. Τελικά αγόρασε σπίτι στη Λεμεσό. «Δεν ξαναείδα κάτι τέτοιο», μας είχε πει, «να μπορώ να φεύγω από τη θάλασσα και σε μισή ώρα να πηγαίνω για σκι στο βουνό.
«Το ΤΕΠΑΚ, σε σχέση και με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, κατάφερε να έρθει πολύ περισσότερο κοντά στον επιχειρηματικό κόσμο».
Βοηθά τις επιχειρηματικές σχέσεις που αναπτύσσεις, το γεγονός ότι είσαι στη Λεμεσό;
Όσο κι αν φαίνεται απίθανο, ναι. Πρόσφατα είχαμε συναντήσεις με ξένους επενδυτές, με τους οποίους ετοιμάζουμε μια συνεργασία. Μου παραπονέθηκαν γιατί, ενώ είχαν ακούσει για τις ομορφιές της Λεμεσού, ήμασταν αναγκασμένοι κατά την τριήμερη επίσκεψή τους να μείνουμε μέσα στο γραφείο με τσιγάρα και καφέδες, μέχρι να κλείσει η συμφωνία. Ήταν φανερό ότι αδικούσαμε και τους συνεργάτες και την πόλη μας μένοντας στο γραφείο, αφού είχαμε τη δυνατότητα να κάνουμε τη συνάντηση σε τόσα άλλα υπέροχα μέρη. Την επόμενη μέρα, μετά το παράπονο, βγήκαμε με σκάφος και συνεχίσαμε τη δουλειά μέσα στη θάλασσα, με χαλαρή διάθεση και ανεβασμένα μανίκια και μπατζάκια στα παντελόνια. Άλλαξε τόσο το κλίμα, ώστε κλείσαμε τη δουλειά μέσα σε 3 ώρες και έμεινε χρόνος στους ξένους να κάνουν και διακοπές.
Είναι κάποια μέρη της Λεμεσού που προτιμάς ή αγαπάς;
Η ύπαιθρος της Λεμεσού είναι πάντα αγαπημένος προορισμός. Σίγουρα υπάρχει ιδιαίτερη προτίμηση στα χωριά από τα οποία καταγόμαστε. Είναι τακτικές οι επισκέψεις στο Καπηλειό, από όπου κατάγεται η γυναίκα μου, αλλά και στην Άλασσα, από όπου κατάγομαι εγώ. Οι γιορτές στο χωριό είναι ευκαιρία να απολαύσεις και την παράδοση και τη φύση, αλλά και να δυναμώσεις τους δεσμούς με την οικογένεια. Ιδιαίτερα αγαπάμε και τις Πλάτρες, βέβαια. Είναι από τους ωραιότερους προορισμούς της Λεμεσού και πηγαίνουμε με κάθε ευκαιρία για βόλτα και φαγητό.
Τι λείπει από τη Λεμεσό;
Είναι κάπως περιορισμένοι οι χώροι που να μπορείς να επισκεφθείς με παιδιά. Τώρα που έχουμε το μικρό μας γιο, είναι δύσκολο να βγούμε κάπου, όπου ούτε θα κινδυνεύει, ούτε θα ενοχλείται, αλλά ούτε και θα ενοχλεί. Τέτοιο περιβάλλον βρίσκουμε στο Galactica, αλλά θα ήταν καλό να υπάρχουν και άλλες επιλογές. Θα θέλαμε ένα μεγάλο παιδότοπο, που να μπορεί να φιλοξενήσει και τους γονείς, για να χαλαρώσουν και να ηρεμήσουν, ενώ το παιδί παίζει με ασφάλεια. Είναι σημαντικό να περνάς καλά ως οικογένεια, αλλά πρέπει να σέβεσαι και το διπλανό σου, δεν μπορείς να πηγαίνεις κάπου και να αφήνεις τα παιδιά να γίνονται ενοχλητικά στους γύρω. Ένα τέτοιο χώρο είχα δει στην Ιταλία σε μορφή waterpark, αλλά με άλλες προδιαγραφές, με όλες τις εγκαταστάσεις από πλαστικό.
Το τουριστικό προϊόν της Λεμεσού σου φαίνεται ικανοποιητικό;
Πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Αν ασχολούμουν με αυτό τον τομέα θα επεδίωκα να καινοτομήσω. Θα ήθελα να δω πιο μικρές μονάδες φιλοξενίας με πολύ ψηλή ποιότητα υπηρεσιών, για παράδειγμα. Άλλο ενδεχόμενο είναι οι μονάδες με έμφαση στην υγεία και την ευεξία.
Έχει και ψεγάδια η πόλη;
Ναι. Ακόμα δε σεβόμαστε την πόλη όσο πρέπει. Κάποιοι, για παράδειγμα, συνεχίζουν να παρκάρουν σε πεζοδρόμια, σε χώρους αναπήρων, να λερώνουν. Ίσως η πόλη αναπτύσσεται απότομα και χρειάζεται λίγο χρόνο ακόμα ο κόσμος για να ακολουθήσει την αλλαγή. Ειδικά στο θέματα της στάθμευσης, επειδή φιλοξενούμε ξένους που είναι αλλιώς συνηθισμένοι, ντρεπόμαστε στο θέαμα αυτό. Επίσης, το οδικό δίκτυο της πόλης δεν είναι και πολύ ομαλό. Τα κυρτώματα, για παράδειγμα, είναι επίσης ένα πρόβλημα. Κάποια από αυτά είναι και εκτός προδιαγραφών. Τα πλαστικά είναι αυτά με τις σωστές προδιαγραφές, σε αντίθεση με εκείνα που είναι κατασκευασμένα από τσιμέντο.
Κάποια πράγματα θα πρέπει να επιβληθούν, ίσως, για να αντιληφθούμε τη χρησιμότητά τους, όπως έγινε με τα πασαλάκια στα πεζοδρόμια. Κάποιοι κατηγορούσαν τον τέως Δήμαρχο για την απόφαση αυτή. Αυτός έφταιγε ή η νοοτροπία μας τον ανάγκασε να το κάνει; Στην αρχή μας ενόχλησε που δεν μπορούσαμε να παρκάρουμε έξω από το γραφείο, αλλά μετά προσαρμοστήκαμε. Πιστεύω ότι το ίδιο θα γίνει και με άλλα θέματα, όπως για παράδειγμα οι πεζοδρομοποιήσεις.
Είμαστε ανθεκτικοί στην αλλαγή οι Λεμεσιανοί;
Κρίνοντας από τον εαυτό μου και το περιβάλλον μου, δε νομίζω ότι αντιστεκόμαστε στην αλλαγή. Και γενικά, βλέπεις ότι ο Λεμεσιανός θέλει να δοκιμάζει καινούρια πράγματα, όπως για παράδειγμα αυτός ο νέος χώρος στον οποίο ήρθαμε σήμερα. Αλλά και οι ποδηλατόδρομοι, που επίσης είναι κάτι νέο για την κουλτούρα μας, βλέπεις ότι είναι κάθε μέρα γεμάτοι ποδηλάτες.
Μπορεί να είναι πράσινη πόλη η Λεμεσός;
Δεν ξέρουν όλοι τι ακριβώς είναι μια πράσινη πόλη και είναι πολλά πράγματα. Πράσινες πόλεις είναι αυτές που δρουν ώστε να προστατεύεται το περιβάλλον και ο υδροφόρος ορίζοντας, να μην γίνεται σπατάλη ενέργειας, χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και γενικά συντελούν στο να δημιουργήσουν ένα πράσινο, βιώσιμο περιβάλλον για τους πολίτες.
Πολιτικές που χρησιμοποιούν οι πράσινες πόλεις για την επίτευξη των στόχων τους είναι η πρόληψη, διαχείριση και ανακύκλωση αποβλήτων, όπως επίσης και η κομποστοποίηση. Οι πόλεις αυτές στοχεύουν επίσης στην ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των κατοίκων σε περιβαλλοντικά και ενεργειακά θέματα. Είναι αυτές που δίνουν πρώτες το παράδειγμα για εξοικονόμηση ενέργειας με παρεμβάσεις σε δημόσια κτίρια, ώστε να αναβαθμιστούν ενεργειακά, αλλάζοντας τον οδικό φωτισμό εφαρμόζοντας λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας κ.ά.
«Υπάρχει η δυνατότητα για τους επιχειρηματίες να εφαρμόσουν μέτρα ώστε να ανεγείρουν κτίρια ακόμα και με 100% ενεργειακή αυτάρκεια, ακόμα κι αν δεν τα εφαρμόζουν όλοι οι επιχειρηματίες».
Ο Δήμος Λεμεσού έχει ήδη υπογράψει σύμφωνο για κίνητρα ώστε να γίνει πράσινη η πόλη. Σήμερα, για παράδειγμα, γίνεται η μελέτη για τη δυνατότητα χρήσης ηλεκτρικών λεωφορείων, ένα έργο μεγάλο, που προχωρά μαζί με την Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης (ΕΤΑΛ). Πολύ σημαντικό είναι το θέμα της ανακύκλωσης, όμως. Στη διαχείριση αποβλήτων είμαστε πίσω. Σε άλλες χώρες αξιοποιούνται μέχρι και για την παραγωγή ενέργειας.
Πράσινη πολιτική είναι και το πρόγραμμα που κέρδισε για παράδειγμα η ΕΤΑΛ σε σχέση με την εύρεση διαθέσιμου χώρου στάθμευσης, μέσω εφαρμογής σε κινητά. Κάτι που αξιοποιεί έξυπνη τεχνολογία μπορεί να ακολουθεί πράσινη προσέγγιση. Κι αυτό είναι ένα κομμάτι που χρειάζεται σχεδιασμό. Ουσιαστικά, οτιδήποτε αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες για να προωθήσει πρακτικές που προστατεύουν το περιβάλλον, θεωρείται πράσινο. Η έξυπνη τεχνολογία έχει πάντα να κάνει με το περιβάλλον.
Οι μεγάλες αναπτύξεις μπορούν να έχουν πράσινες προδιαγραφές;
Ναι, υπάρχει η δυνατότητα για τους επιχειρηματίες να εφαρμόσουν μέτρα ώστε να ανεγείρουν κτίρια ακόμα και με 100% ενεργειακή αυτάρκεια, ακόμα κι αν δεν τα εφαρμόζουν όλοι οι επιχειρηματίες. Μάλιστα, περνά και μια νομοθεσία τώρα, που δε θα επιτρέπει την παραχώρηση άδειας οικοδομής αν το 25% τουλάχιστον των ενεργειακών αναγκών του υποστατικού δεν καλύπτεται από ανανεώσιμες μορφές ενέργειας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με θερμομονωτικά υλικά, με φωτοβολταϊκά συστήματα και άλλα μέσα. Για την ακρίβεια, ακόμα και οι γυάλινες προσόψεις κτιρίων θα μπορούσαν, με την κατάλληλη τεχνολογία, να λειτουργούν ως μονάδες φωτοβολταϊκών.
«Θα θέλαμε στη Λεμεσό ένα μεγάλο παιδότοπο, που να μπορεί να φιλοξενήσει και τους γονείς, για να χαλαρώσουν και να ηρεμήσουν, ενώ το παιδί θα παίζει με ασφάλεια».
Στις κατοικίες μπορεί να εφαρμοστεί τέτοια τεχνολογία;
Ένα παλιό σπίτι μπορεί να αναβαθμιστεί ενεργειακά με επιδότηση έως και 50%. Αυτό δυστυχώς δεν το ξέρει ο κόσμος και, ενώ αποφασίζει να κάνει έτσι κι αλλιώς ανακαινίσεις, δε μπαίνει στη διαδικασία να αναβαθμίσει την ενεργειακή του απόδοση. Μάλιστα, το κράτος δίνει επιπλέον επιδοτήσεις για να φτάσει στο μηδέν τις ενεργειακές του ανάγκες ένα σπίτι. Στο εξωτερικό αυτά έχουν προχωρήσει γιατί κάποιες χώρες, όπως η Γερμανία, μπορεί να είχαν μεγαλύτερη εξοικείωση με την τεχνολογία και μπόρεσε αυτό να περάσει στη συνείδηση του κόσμου νωρίτερα.
Η περιβαλλοντική εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει;
Δεν είμαι σίγουρος πόσο μπορεί να βοηθήσει. Μπορεί να είναι χρήσιμο να γίνονται κάποια μαθήματα ή εκδηλώσεις για το περιβάλλον, αλλά δεν ξέρω αν γίνεται αυτό που πραγματικά χρειάζονται τα παιδιά για να αναπτύξουν οικολογική συνείδηση. Ξέρω, για παράδειγμα, ότι πριν αρκετά χρόνια είχαμε κερδίσει σαν εταιρεία ένα διαγωνισμό για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις οροφές σχολικών κτιρίων, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται και σαν εργαστήρια, για να βλέπουν πρακτικά τα παιδιά πόση ενέργεια παράγεται και πόσο μπορεί να μειωθεί η ρύπανση μέσα από ανανεώσιμες πηγές. Σήμερα υπάρχουν σχολεία που έχουν τέτοιες μονάδες, αλλά δεν τις αξιοποιούν. Το σίγουρο είναι ότι όλες οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην πράσινη ενέργεια, είναι πρόθυμες να συμβάλουν με επισκέψεις, διαλέξεις και προγράμματα στην επιμόρφωση των παιδιών.
Τι γνώμη έχεις για τη συζήτηση γύρω από τη ρύπανση της θάλασσας της Λεμεσού;
Με τη δουλειά που κάνουμε, πάντα έχουμε το περιβάλλον στην έγνοια μας. Εννοείται, βέβαια, ότι, όταν υπάρχουν συζητήσεις για τη ρύπανση της θάλασσας της Λεμεσού, ο γενικότερος προβληματισμός μας επηρεάζει κι εμάς. Όπως συμβαίνει με όλα τα προβλήματα, αυτόματα μπαίνουμε στη διαδικασία να αναζητήσουμε λύσεις. Και στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαμε να εισηγηθούμε τεχνολογίες και μέτρα πρόνοιας, ώστε να εκλείψουν τέτοια φαινόμενα. Υπάρχουν πολλές επιλογές και προτάσεις, που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν από τις τοπικές αρχές, ιδίως σε συνεργασία και με το ΤΕΠΑΚ. Πανεπιστήμιο, επιχειρηματίες και Δήμος είναι ένας κύκλος που μπορεί να λειτουργήσει πολύ αποτελεσματικά σε τέτοια θέματα.
Το μέλλον των ανανεώσιμων πηγών στην Κύπρο είναι φωτοβολταϊκά ή αιολικά πάρκα;
Από αιολικά, θεωρώ πως ό,τι έγινε, έγινε. Τα αιολικά έγιναν με ψηλές ταρίφες την εποχή που η Κύπρος έπρεπε να δείξει συγκεκριμένο αριθμό εγκαταστημένων μονάδων. Όμως, σε μια χώρα με τόση ηλιοφάνεια, που ως νησί δεν έχει και ατελείωτες ανάγκες σε ενέργεια, ούτε μπορεί να την πουλήσει σε άλλες χώρες, τα φωτοβολταϊκά και η ηλιακή ενέργεια είναι η επικρατέστερη επιλογή.
Βλέπεις κάποια στιγμή να εμφανίζονται στη Λεμεσό αυτοκίνητα ηλεκτρικά ή υδρογόνου;
Ναι, είναι κάτι που σχετίζεται άμεσα με τη μείωση των ρύπων, που είναι και ο επόμενος μεγάλος στόχος. Η τεχνολογία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων έχει εξελιχθεί πολύ γρηγορότερα, με ρυθμούς αντίστοιχους της τεχνολογίας των συμβατικών αυτοκινήτων. Αυτή την περίοδο κάνω κι εγώ έρευνα αγοράς για ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Δεν το έκανα νωρίτερα, γιατί θεωρούσα ότι δεν ήταν και τόσο ώριμη η τεχνολογία, όμως θα με ικανοποιήσει πολύ να εξυπηρετούμαι από ηλεκτρικό αυτοκίνητο, από τη στιγμή που διευθύνω μια εταιρεία που ασχολείται με την πράσινη ενέργεια.
«Τίμιος, ειλικρινής, εργατικός, είναι χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει πρώτα ο άνθρωπος και μετά ο επιχειρηματίας».
Μπορεί να σε εξυπηρετήσει πλήρως ένα τέτοιο αυτοκίνητο;
Στην Κύπρο έχουμε μικρές αποστάσεις και βολεύει πολύ το ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Βέβαια, λείπει ακόμα η κατάλληλη υποδομή, δηλαδή να μπορείς να παρκάρεις κάπου και να φορτίσεις κατευθείαν από μια πραγματικά ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Σήμερα, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα φορτίζονται με ηλεκτρικό ρεύμα που παράγεται στο Βασιλικό από μαζούτ, ενώ η φόρτιση θα μπορούσε να γίνεται από μονάδες φωτοβολταϊκών. Για παράδειγμα, σήμερα υπάρχουν κάποια σημεία φόρτισης, όπως είναι αυτά στο Uptown Square, αλλά και πάλι η ενέργεια αυτή παράγεται από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Είμαστε σε καλό δρόμο για να έχουμε μια πράσινη πόλη;
Είμαστε σε αρκετά καλό δρόμο. Χρειάζεται να γίνουν τροποποιήσεις στη νομοθεσία, ώστε ένα δημόσιο κτίριο, όπως κάποιο θέατρο για παράδειγμα, που δε λειτουργεί όλες τις ώρες να μπορεί να αποθηκεύει ενέργεια που παράγεται σε ώρες μη λειτουργίας και είτε να την αξιοποιεί αργότερα, είτε να την παραχωρεί σε χαμηλή τιμή σε άλλα υποστατικά, όπως ξενοδοχεία για παράδειγμα. Όμως οι νομοθεσίες στην Κύπρο προχωρούν σχετικά γρήγορα και είναι αισιόδοξο αυτό.
Ποιο είναι το μέλλον στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης;
Ο τομέας της διαχείρισης απορριμμάτων, η ανακύκλωση και ακόμα και η παραγωγή ενέργειας από τέτοια υλικά, είναι κάτι που έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης γενικά, γιατί είμαστε αρκετά πίσω σα χώρα. Εμείς είχαμε αδειοδοτήσει και λειτουργήσει και το πρώτο εργοστάσιο ανακύκλωσης ελαστικών στον Άγιο Συλά. Βέβαια, στη συνέχεια για άλλους λόγους πούλησα το μερίδιό μου, αλλά είναι ένας τομέας με πολύ αξιόλογες προοπτικές.
Πως βλέπεις την παρουσία του ΤΕΠΑΚ στην πόλη;
Υπάρχει αμοιβαία στήριξη και συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο. Είναι ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο. Αναπτύσσονται και σε κοινωνικές δραστηριότητες οι σχέσεις μας, με στήριξη προς φοιτητές, με διαγωνισμούς κλπ.
Υπάρχει ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη για την παραγωγή υδρογόνου από φωτοβολταϊκά, σωστά;
Ναι, μέσα από τη συνεργασία του ΤΕΠΑΚ με το Πανεπιστήμιο ITMO της Αγίας Πετρούπολης θα δημιουργηθεί στα Πολεμίδια, σε έκταση περίπου 2000 τ.μ., ένα πιλοτικό πάρκο 100 kW. Εμείς, σαν εταιρεία, επενδύουμε στην τεχνολογία που φέρνει το ITMO, με σκοπό να πετύχει το πιλοτικό πρόγραμμα και να μεγαλώσει, τόσο σε Κύπρο, όσο και σε Μέση Ανατολή. Το κόστος είναι αρκετά μεγάλο και καλύπτεται από την εταιρεία, σε συνεργασία με επενδυτές. Το σημαντικό είναι ότι σε αυτή την περίπτωση, το ανανεώσιμο καύσιμο δε θα παράγεται με μηχανισμό της ΑΗΚ, αλλά με φωτοβολταϊκά συστήματα. Μιλάμε δηλαδή για εξολοκλήρου πράσινη ενέργεια.
Το υδρογόνο μπορεί να είναι το καύσιμο κίνησης για τα αυτοκίνητα στη Λεμεσό, δηλαδή;
Σαφέστατα μπορεί. Είτε θα κάνεις μια αλλαγή στη μηχανή του αυτοκινήτου σου, είτε θα αρχίσει η βιομηχανία αυτοκινήτων να διοχετεύει στην αγορά αυτοκίνητα με κίνηση υδρογόνου – όπως γίνεται στην Ισλανδία και άλλες χώρες του εξωτερικού – αυτή μπορεί να είναι μια ασφαλής, πράσινη εναλλακτική. Νομίζω σε ορίζοντα πενταετίας θα δούμε στους δρόμους της Κύπρου μαζική παρουσία αυτοκινήτων υδρογόνου.
«Δεν εξυπηρετεί να έρχεσαι σε σύγκρουση. Μπορεί να μένει πικρία μετά το τέλος μιας συνεργασίας, αλλά επιδιώκω να κλείνει ομαλά ένα ζήτημα».
Ποια είναι η σημασία του προγράμματος αυτού για το ΤΕΠΑΚ;
Είναι μεγάλη επιτυχία η συνεργασία του ΤΕΠΑΚ με το ITMO. Το γεγονός ότι λειτουργεί και το διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα είναι από μόνο του πολύ θετικό, όχι μόνο για το ΤΕΠΑΚ και τη Λεμεσό, αλλά για όλη την Κύπρο, γιατί είναι μια πρωτοποριακή τεχνολογία, η εξειδίκευση στην οποία δημιουργεί προοπτικές απασχόλησης και στην Κύπρο και στο εξωτερικό.
Είναι πολύ σημαντικό για το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο να εμπλακεί σε τέτοιου είδους έρευνες καθώς θεωρούνται πρωτοποριακές σαν ιδέες, καινοτόμες τεχνολογικά και έχουν την δυνατότητα να βοηθήσουν μελλοντικά την πράσινη ανάπτυξη στην Λεμεσό και την Κύπρο γενικότερα. Μέσα από αυτό το πρόγραμμα, αναμένεται να υπάρξει μια κινητοποίηση για εφαρμογή στον τομέα των μεταφορών και της αποθήκευσης ενέργειας μεγάλης κλίμακας.
Αποτελεί μοχλό για επιχειρηματική δραστηριότητα στη Λεμεσό το πανεπιστήμιο;
Το ΤΕΠΑΚ, σε σχέση και με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, κατάφερε να έρθει πολύ περισσότερο κοντά στον επιχειρηματικό κόσμο της Λεμεσού, ιδίως σε ό,τι αφορά το αντικείμενο της μηχανικής. Αυτό είναι πολύ θετικό γιατί και οι εταιρείες ωφελούνται από τη συνεργασία, και το Πανεπιστήμιο. Βοηθά την πόλη ο προσανατολισμός του πανεπιστημίου στην πράσινη ανάπτυξη και βοηθάει και ο Δήμος Λεμεσού σε αυτό.
«Σήμερα, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα φορτίζονται με ηλεκτρικό ρεύμα που παράγεται στο Βασιλικό από μαζούτ, ενώ η φόρτιση θα μπορούσε να γίνεται από μονάδες φωτοβολταϊκών».
Η πράσινη ενέργεια πως σχετίζεται με τη βιώσιμη ανάπτυξη;
Πρόκειται για ανάπτυξη που σχεδιάζεται με σκοπό να μην υπάρχει ζημιά στο μέλλον. Ένα έργο βιώσιμης ανάπτυξης πρέπει να αποφέρει κέρδος και σήμερα, αλλά και σε 5 ή 10 χρόνια. Αυτό είναι σίγουρα κομμάτι του στρατηγικού σχεδιασμού των επιχειρήσεων.
Οι εταιρείες πράσινης ενέργειας, τελικά, κάνουν απλά τη δουλειά τους ή έχουν στόχο να σώσουν τον πλανήτη;
Εμείς κάνουμε τη δουλειά μας. Από κει και πέρα, θα μπορούσε και η πόλη να επωφεληθεί, αν υπήρχε η συνεργασία με τους Δήμους. Πρόσφατα, για παράδειγμα, δόθηκε μια προσφορά για αντικατάσταση όλων των λαμπτήρων οδικού φωτισμού με LED. Εμείς θα προτείναμε να πάει ακόμα ένα βήμα παραπέρα, ώστε οι λαμπτήρες να τροφοδοτούνται από φωτοβολταϊκά συστήματα.
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στον άνετο και φιλόξενο χώρο του Caffé Nero στη Γερμασόγεια.
Στα 43 του, ο Γιώργος Γεωργίου, είναι ένας περήφανος μπαμπάς. Έχει συνηθίσει να δουλεύει ατελείωτες ώρες, πολύ απλά γιατί οι ιδέες και τα σχέδια δε σταματούν να ξετυλίγονται στο μυαλό του. Επιδιώκει, όμως, να ξεκλέβει όση περισσότερη ώρα μπορεί για να την περνάει με τον τρίχρονο γιο του, τον Αντρέα, και τη σύζυγό του, την Κατερίνα.
Ίσως ο ρόλος του «χαζομπαμπά» να είναι και το μόνο στερεότυπο που δεν έχει καταρρίψει. Κατέρριψε το στερεότυπο που θέλει το μέτριο μαθητή, το ζιζάνιο, να μην προοδεύει στη ζωή του. Κατέρριψε και το στερεότυπο που θεωρεί το δημόσιο και τον ημικρατικό τομέα τη μόνη σίγουρη εξασφάλιση για το μέλλον. Κατέρριψε, κυρίως, το στερεότυπο που θέλει τον επιχειρηματία απόμακρο, στυγνό και αμείλικτο. Οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάζεται είναι, ίσως η μεγαλύτερη επένδυση που έχει κάνει μέχρι σήμερα.
Μπορεί σήμερα να διευθύνει μια εταιρεία με πολύ σημαντικές συνεργασίες στην Κύπρο και στο εξωτερικό και να είναι Αντιπρόεδρος και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΟΕΒ, πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Εξοικονόμησης Ενέργειας, Πρόεδρος Επιτροπής Ενέργειας και δραστήριο μέλος σε συνδέσμους και οργανισμούς. Ο Γιώργος Γεωργίου, όμως, ξέρει πως έχει πολύ δρόμο ακόμα να διανύσει. Κι αν κάτι τον γεμίζει σιγουριά, είναι η πίστη ότι στο δρόμο αυτό, πάντα θα έχει ανθρώπους με τους οποίους θα μοιράζεται το ίδιο όραμα, τους κόπους, τις χαρές και τις λύπες της πορείας αυτής.
