Ο Χρίστος Αναστασιάδης διατελεί διευθυντής του Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Λεμεσού (ΕΒΕΛ) από το 2000. Στο διάστημα αυτό είδε την τοπική οικονομία να περνάει από την ύφεση στη βαθιά κρίση και από την κρίση στο σοκ του 2013.
Μέσα από τους κλυδωνισμούς, το όραμα του ΕΒΕΛ παρέμεινε αυτό με το οποίο ξεκίνησε το 1962: να δει τη Λεμεσό να αναπτύσσεται ολοένα, προσφέροντας σε όλους τους κατοίκους της ολοένα καλύτερη ποιότητα ζωής.
Πότε ξεκινάει την πορεία του το ΕΒΕΛ;
Η πρώτη πράξη για το ΕΒΕΛ ήταν το 1952, όταν δημιουργήθηκε στη Λεμεσό η Εμποροβιομηχανική Ομοσπονδία. Σκοπός της ήταν, φυσικά, η προώθηση του εμπορίου και της βιομηχανίας της τότε εποχής. Παράλληλα, στη δεκαετία του 1950 δημιουργήθηκε o Σύνδεσμος Ανάπτυξης Λεμεσού, ο οποίος δεν εξειδικευόταν τόσο στα θέματα εμπορίου και βιομηχανίας, όσο στη γενικότερη ανάπτυξη. Αυτοί οι 2 οργανισμοί συνυπήρξαν μέχρι το 1962, όταν ενοποιήθηκαν κάτω από την επωνυμία του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Λεμεσού.
Έπαιξε ρόλο η Ανεξαρτησία της Κύπρου;
Μάλλον όχι. Οι αρχές της Αγγλοκρατίας δεν είχαν λόγο να αποτρέψουν τη δημιουργία ενός τοπικού επιμελητηρίου. Άλλωστε το ΚΕΒΕ ιδρύθηκε 3 δεκαετίες πριν την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, το 1927, και οι πρώτοι του αξιωματούχοι ήταν Άγγλοι.
Σε αντίθεση με άλλους τομείς, όπως η παιδεία ή τα γράμματα, η Αγγλοκρατία έδωσε μια ώθηση στην οικονομία της πόλης;
Η κληρονομιά της Αγγλοκρατίας είναι σαφώς πολύ ευρύ ζήτημα για να το καλύψουμε σε μια σύντομη συνέντευξη. Μπορεί να πει κανείς, όμως, ότι η Αγγλοκρατία συνέπεσε και βοήθησε πολύ στον τομέα του εμπορίου, κυρίως. Υπάρχουν αρκετές ιστορικές αναφορές που δείχνουν ότι οι Άγγλοι προόριζαν τη Λεμεσό για να είναι κάτι ξεχωριστό.
Το ΕΒΕΛ δεν είναι ένας οργανισμός εργοδοτών. Ρόλος μας είναι να στηρίζουμε την επιχειρηματικότητα και οι επιχειρήσεις αποτελούνται από εργαζόμενους.
Το 1962, λοιπόν, υπάρχει πια ένας νέος οργανισμός.
Ναι, ένας οργανισμός πολύ πιο οργανωμένος, σε ομοσπονδιακή σύνδεση με το ΚΕΒΕ, όπως και σήμερα. Ο σκοπός του Επιμελητηρίου από την πρώτη στιγμή προσδιορίστηκε από τις ίδιες τις οργανώσεις από τις οποίες συντέθηκε. Μέχρι σήμερα το Επιμελητήριο έχει διπλό ρόλο: τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και την προώθηση των οικονομικών στόχων και συμφερόντων ολόκληρης της επαρχίας Λεμεσού.
Επομένως, η έννοια της επιχειρηματικότητας δεν περιορίζεται στη βιομηχανία και το εμπόριο.
Ακριβώς, είναι ευρύτερη έννοια και καλύπτει κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα. Επομένως, η επίσημη ονομασία του Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Λεμεσού μπορεί να είναι κάπως παραπλανητική και, όντως, κάποιοι επιχειρηματίες αναρωτιούνται πως θα μπορούσαν να είναι μέλη, αφού δεν είναι ούτε έμποροι, ούτε βιομήχανοι. Θα πρέπει να τονίσουμε, λοιπόν, ότι σήμερα η πλειοψηφία των μελών μας δραστηριοποιείται στον τομέα των υπηρεσιών. Ουσιαστικά, είμαστε το Επιχειρηματικό Επιμελητήριο Λεμεσού και μέλος μπορεί να είναι όποιος οργανισμός έχει επιχειρηματική δραστηριότητα σε οποιοδήποτε τομέα.
Υπάρχουν πράγματα που ίσως να φαίνονται άπιαστα όνειρα σήμερα, ενώ άλλα να μη μπορούμε καν να τα συλλάβουμε σαν ιδέα αυτή τη στιγμή, αλλά υπάρχουν μεγάλες προοπτικές… Η Λεμεσός έχει ό,τι χρειάζεται για να αποτελεί έναν ιδιαίτερα ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις.
Υπάρχουν ποτέ προστριβές μεταξύ των μελών του Επιμελητηρίου; Ποιος είναι ο ρόλος του σε αυτό;
Υπάρχουν, και είναι λογικό να υπάρχουν, διαφορές ή ακόμα και συγκρούσεις, γιατί οι ίδιοι οι επιχειρηματίες έχουν ο καθένας τα δικά του συμφέροντα, που κατά καιρούς μπορεί να είναι και ανταγωνιστικά. Εμείς βλέπουμε τη γενική εικόνα και δεν έχουμε ανάμιξη σε αυτές τις περιπτώσεις. Θέλουμε να προοδεύει η οικονομία, να προσφέρεται στήριξη στην επιχειρηματικότητα.Ο ανταγωνισμός, άλλωστε, είναι κάτι υγιές για την επιχειρηματικότητα.
Κληθήκατε ποτέ ως ΕΒΕΛ να διαμεσολαβήσετε σε τέτοιες αντιπαραθέσεις;
Στα χρόνια που είμαι εγώ στο ΕΒΕΛ, κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ σε τοπικό επίπεδο. Η ουδετερότητά μας γίνεται σεβαστή από όλες τις πλευρές. Συμβαίνει κατά καιρούς να προκύπτουν υποθέσεις εμπορικών διαφορών ανάμεσα σε τοπικές επιχειρήσεις και αντίστοιχες άλλων χωρών. Σε αυτές τις περιπτώσεις και εφόσον ζητηθεί η παρέμβαση του ΕΒΕΛ, τότε θα κάνουμε αυτό που είναι δυνατό να γίνει για να λυθεί η διαφορά. Φυσικά, το ΕΒΕΛ δεν έχει ρόλο ούτε αστυνομικού, ούτε δικαστή. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι μια φιλική παρέμβαση. Αν έχουμε πρόσβαση στην επιχείρηση που κατηγορείται ότι δε φέρθηκε σωστά, θα επιχειρήσουμε να φέρουμε σε επαφή τις 2 πλευρές. Αν συνεργαστούν έχει καλώς, αν όχι, τότε ο δικός μας ο ρόλος σταματά εκεί. Εφόσον δεν υπάρχει περιθώριο φιλικού συμβιβασμού, υπάρχει ο δρόμος της δικαιοσύνης.
Επιστρέφοντας στα θέματα της οικονομίας, έχετε περάσει όλο το κύμα της κρίσης από το 2013.
Ναι, το 2013 ζήσαμε κάτι πρωτόγνωρο. Οι περιοδικές ελλείψεις ρευστότητας, τα προβλήματα των επιχειρήσεων δεν είναι κάτι καινούριο, όμως το κούρεμα, το κλείσιμο των τραπεζών για 2 εβδομάδες, η άνοδος της ανεργίας στα ύψη, ήταν κάτι που δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε.
Επομένως ήταν μια πολύ δύσκολη κατάσταση.
Βέβαια. Δεν έγιναν όλα σε 1 νύχτα. Σαφώς υπήρξε συσσώρευση. Εξογκώνονταν τα δημόσια ελλείμματα, αυξάνονταν τα χρέη νοικοκυριών και εταιρειών και οι τράπεζες απλώνονταν υπερβολικά. Κάποια στιγμή είχαμε αποκλειστεί από τις διεθνείς αγορές. Το περιστατικό στο Μαρί το 2011 επέτεινε τα προβλήματα και το 2013 έφτασε η κορύφωση των προβλημάτων. Σε πολύ δύσκολη θέση βρέθηκαν επιχειρήσεις, επιχειρηματίες και εργαζόμενοι, τα θύματα πρώτης γραμμής στην κρίση. Εμείς, ως Επιμελητήριο, είχαμε πληθώρα μελών που ζητούσαν επειγόντως οποιαδήποτε βοήθεια. Φυσικά δεν ήμασταν σε θέση να αλλάξουμε πολιτικές αποφάσεις, ιδίως αυτές που λήφθηκαν από τρίτα μέρη, όπως το Eurogroup.
Σε γενικές γραμμές, η Λεμεσός έχει εξαιρετικές προοπτικές… υπάρχει μόνο 1 δρόμος και αυτός δείχνει ψηλότερα, σε ακόμα καλύτερα πράγματα.
Η Λεμεσός δείχνει σήμερα να ηγείται του άρματος που τραβά την Κύπρο.
Σίγουρα είμαστε καλύτερα, παρά το γεγονός ότι συνεχίζουν να υπάρχουν προβλήματα. Κάποιοι είχαν πει ότι η Λεμεσός είχε υποστεί μικρότερο πλήγμα από την κρίση του 2013. Αυτό δεν είναι ακριβώς έτσι, αλλά σίγουρα υπήρξαν ξένοι επιχειρηματίες, κυρίως το ρωσικό στοιχείο, το οποίο συγκράτησε κάπως την κατανάλωση στα χρόνια της πολύ βαθιάς κρίσης.
Αν και ήταν και στη Λεμεσό πολλά τα προβλήματα, φαίνεται ότι υπάρχει μια δυναμική που βοήθησε στην αλλαγή της εικόνας. Βλέπουμε ότι υπάρχουν πολλές νέες οικιστικές και γραφειακές αναπτύξεις. Πολλά κτίρια είναι υπό κατασκευή, το Oval, το ONE, το Del Mar. Όμως υπάρχουν και 2 έργα μακράς πνοής, για τα οποία το Επιμελητήριο έχει προσπαθήσει πολύ εδώ και χρόνια, το Καζίνο και το Τεχνολογικό Πάρκο. Αυτά θεωρούμε ότι θα δώσουν τεράστια ώθηση στη Λεμεσό, τόσο στο στάδιο της κατασκευής, όσο και στο στάδιο της λειτουργίας τους.
Δηλαδή το ΕΒΕΛ υποστηρίζει και προωθεί όσα θεωρεί ότι θα αποτελέσουν το μέλλον της Λεμεσού;
Ακριβώς. Το ΕΒΕΛ ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη της πόλης και της επαρχίας συνολικά και είναι αυτό που μας διαφοροποιεί από τους άλλους τοπικούς φορείς. Αυτό δηλώνει η συμμετοχή μας στην Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης Λεμεσού, αλλά και στην Αναπτυξιακή Εταιρεία Επαρχίας Λεμεσού. Οι Δήμοι, για παράδειγμα, λειτουργούν ο καθένας εντός των δικών του γεωγραφικών ορίων.
Ποιες θεωρείται ότι είναι οι αναπτυξιακές ανάγκες της Λεμεσού;
Οι αναπτυξιακές ανάγκες της Λεμεσού είναι ανεξάντλητες. Κανένας οργανισμός δεν μπορεί να παραμένει στάσιμος, πόσο μάλλον σμια πόλη τόσο ζωντανή όσο η Λεμεσός. Απ' όσο γνωρίζουμε, από το 1960 ο επιχειρηματικός κόσμος μιλούσε για την ανάγκη μιας μαρίνας στη Λεμεσό, η οποία τελικά υλοποιήθηκε. Τότε, ουδείς μιλούσε για Καζίνο ή Τεχνολογικό Πάρκο, έργα τα οποία βρίσκονται τώρα στα σκαριά.
Είμαι σίγουρος ότι συν τω χρόνω θα προκύψουν διαφοροποιημένες ανάγκες και ιδέες, οπότε και οι προοπτικές είναι πολύ μεγάλες. Υπάρχουν έργα που ίσως να μοιάζουν άπιαστα όνειρα ή να μη μπορούμε καν να τα συλλάβουμε σαν ιδέα αυτή τη στιγμή. Έχουμε την άποψη ότι η ανάπτυξη φέρνει περισσότερη ανάπτυξη. Η Λεμεσός σίγουρα έχει ό,τι χρειάζεται για να αποτελεί ιδιαίτερα ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις.
Η ανεργία σας απασχολεί;
Φυσικά, μας απασχολεί σημαντικά. Η ανεργία, που συνεχίζει να έχει ψηλά ποσοστά, σε όλη την Κύπρο και στη Λεμεσό, είναι από τα σοβαρότερα προβλήματα που συνεχίζει να αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία. Το ΕΒΕΛ δεν είναι ένας οργανισμός εργοδοτών. Ρόλος μας είναι να στηρίζουμε την επιχειρηματικότητα και οι επιχειρήσεις αποτελούνται από εργαζόμενους. Όπως ανέφερα και πριν, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι ήταν τα πρώτα θύματα της κρίσης. Είναι σαφές ότι όσο βελτιώνεται το οικονομικό περιβάλλον, τόσο αυξάνονται και οι ευκαιρίες απασχόλησης.
Επομένως η ανεργία είναι δείκτης για το πόσο καλά πάνε τα πράγματα;
Η ανεργία είναι δείκτης για το πόσο άσχημα πάνε τα πράγματα. Με την κορύφωση της οικονομικής κρίσης, η ανεργία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Με τη βελτίωση της κατάστασης, η ανεργία μειώνται. Με τα δεδομένα που διαμορφώθηκαν μετά το 2013, είναι σαφές ότι περιορίστηκαν οι ευκαιρίες για απασχόληση στο δημόσιο, στον ημι-δημόσιο ή στον τραπεζικό τομέα. Επομένως ο κόσμος θα βρει δουλειά κυρίως στον ιδιωτικό τομέα και η επιχειρηματικότητα είναι αυτή που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας στην Κύπρο τα επόμενα χρόνια.
Που θέλει να δει το ΕΒΕΛ στα επόμενα 10 – 20 χρόνια τη Λεμεσό;
Θέλουμε η Λεμεσός να είναι μια σύγχρονη Ευρωπαϊκή πόλη. Ναι, υπάρχουν αδυναμίες. Υπάρχει, για παράδειγμα, σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα και έτσι ακούμε συχνά τον κόσμο να διαμαρτύρεται για κυκλοφοριακή συμφόρηση, έλλειψη χώρων στάθμευσης κ.λπ. Οι δρόμοι μας είναι στενοί, το λεωφορείο για να είναι αξιόπιστο πρέπει να έχει τη δική του λωρίδα, να μπορεί να μετρηθεί η απόσταση και να είναι ακριβώς στην ώρα του στη στάση, αλλιώς το πρόβλημα δε θα λυθεί.
Σε γενικές γραμμές, η Λεμεσός έχει εξαιρετικές προοπτικές. Είναι ήδη κομβικός ο ρόλος της στην κυπριακή οικονομία, αποτελεί έδρα για πολλές εταιρείες εξαγωγών, ένα από τα κορυφαία κέντρα για τη λιμενική βιομηχανία ανά τον κόσμο, ποιοτικός τουριστικός προορισμός και, φυσικά, υπάρχει και ο τομέας των υδρογονανθράκων. Για τη Λεμεσό υπάρχει μόνο 1 δρόμος και αυτός δείχνει ψηλότερα, σε ακόμα καλύτερα πράγματα.
