Αν τα είχαν φέρει αλλιώς τα πράγματα, θα ήταν ένας από τους μεγαλύτερους αθλητές της χώρας. Βέβαια, χρειάστηκε να δουλέψει από τα 14 του για να ζήσει, αρχικά στο μεταλλείο αμιάντου στο Τρόοδος, για κάποια χρόνια σε αγροτικές ασχολίες και τελικά στο τσιμεντοποιείο της Μονής. Έτσι, η βιοπάλη του στέρησε την ευκαιρία να κάνει πραγματικότητα τα όνειρά του για σπουδές και αθλητισμό. Αν και δεν κατάφερε ποτέ να σπουδάσει στην Γεωργική Σχολή, όπως ήθελε, δε δίστασε να αδράξει την ευκαιρία να γίνει δρομέας, έστω και με μισό αιώνα καθυστέρηση.
Από τα χρόνια του σχολείου ακόμα, η ώρα της γυμναστικής ήταν γι’ αυτόν πραγματική απόλαυση. Όταν οι μαθητές συναγωνίζονταν στην ταχύτητα, ενώ βρίσκονταν όλοι στη γραμμή εκκίνησης, ο δάσκαλος τον κρατούσε πίσω, μέχρι να απομακρυνθούν οι υπόλοιποι, και τον άφηνε να ξεκινήσει με καθυστέρηση. Παρ’ όλ’ αυτά, πάντα τερμάτιζε πρώτος. Όταν για πρώτη φορά στα 62 συμμετείχε σε επίσημο αγώνα δρόμου, έγινε η πιο τρανταχτή επιβεβαίωση του «κάλλιο αργά, παρά ποτέ».
Ο 82χρονος Αντρέας Παμπακάς από τη Λεμεσό, ο μεγαλύτερος σε ηλικία μαραθωνοδρόμος της Κύπρου, άρχισε να αθλείται συστηματικά μόλις πριν 20 χρόνια, αλλά αναπλήρωσε τον χαμένο χρόνο με το παραπάνω. Η λαχτάρα και η αγάπη του για το τρέξιμο δεν έσβησε, παρά το γεγονός ότι χρειάστηκε να αναβάλει την εκπλήρωση των ονείρων του. Στις 18/3/2018, έτρεξε στον ημι-μαραθώνιο Λεμεσού, διανύοντας μια απόσταση πέραν των 21 χλμ. σχεδόν σαν παιχνίδι, αφού έχει ήδη τερματίσει δεκάδες φορές σε μαραθωνίους στην Κύπρο και στο εξωτερικό.
Στη γραμμή εκκίνησης για τη διαδρομή του ημι-μαραθώνιου δρόμου στον Μαραθώνιο Λεμεσού.
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στις Δύμες, ένα μικρό, ορεινό χωριό, 40 χλμ από τη Λεμεσό, όση και η απόσταση του μαραθώνιου δρόμου. Αυτή η απόσταση ήταν και η πρώτη του προπόνηση. Αφού υπολόγισε τα χιλιόμετρα με το αυτοκίνητο, όταν στα 63 άρχισε να προετοιμάζεται για τον πρώτο του μαραθώνιο, έκανε τη διαδρομή αυτή τρέχοντας για να προπονηθεί.
«Πήγαινα από τη Λεμεσό στο χωριό με το αυτοκίνητο, άφηνα μπουκάλια σε διάφορα σημεία της διαδρομής και μετά επέστρεφα στην πόλη τρέχοντας», εξηγεί.
Μέχρι τότε δεν είχε ασχοληθεί ποτέ συστηματικά με τον αθλητισμό, κι ας του άρεσε τόσο. Η κόρη του Χριστιάνα, θυμάται την εποχή που οι πρωινές, ραδιοφωνικές εκπομπές του ΡΙΚ παρουσίαζαν πρόγραμμα γυμναστικής και ο πατέρας της έβαζε όλα τα παιδιά στο σπίτι να ακολουθούν τις οδηγίες.
«Τον ενδιέφερε πάντα η γυμναστική, αλλά και η υγιεινή διατροφή. Ήταν πολύ αυστηρός με το τι τρώγαμε. Όταν ήμασταν παιδιά, απαγορεύονταν τα αναψυκτικά, οι σοκολάτες, τα τηγανητά», εξηγεί η κόρη του.
Άλλωστε είχε πάντα το περιβόλι του γεμάτο φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Η γεωργία παρέμεινε δεύτερο επάγγελμα και χόμπυ του όλα αυτά τα χρόνια, μέχρι και σήμερα, και ήταν από τις λίγες ευκαιρίες που είχε για να ασκείται. Έτσι, ο Αντρέας Παμπακάς, έφτασε τα 82 χωρίς να έχει κανένα από τα προβλήματα υγείας που ταλαιπωρούν την τρίτη ηλικία.
Με την κόρη του Χριστιάνα, τον γαμπρό του Γιαννάκη και τους υπόλοιπους δρομείς του σωματείου Ευ ζην, στον Μαραθώνιο Λεμεσού.
Ο πρώτος αγώνας ποιος ήταν;
Πριν 20 χρόνια είχε γίνει ένας αγώνας που έκανε τον γύρο της Γερμασόγειας, όπου έμεινα από τότε που παντρεύτηκα και έκανα οικογένεια. Τότε, μου είπε ο γαμπρός μου να πάμε μαζί και το τόλμησα. Τελικά, στην κατηγορία των δρομέων 40+ χρονών , ήρθα δεύτερος και πήρα και κύπελλο και αυτό μου άρεσε πολύ. Από εκείνη τη στιγμή γράφτηκα στον σύλλογο «Περικλής Δημητρίου» και ακολουθούσα όλους του αγώνες στους οποίους συμμετείχε ο σύλλογος.
Έτσι, από τα 64 μου πήγαινα κάθε χρόνο και έτρεχα στον Μαραθώνιο της Αθήνας, για 16 χρόνια. Ήταν κάτι σαν προσκύνημα. Στα 68 μου, έκανα τον καλύτερό μου χρόνο, 42 χλμ σε 4 ώρες και 8 λεπτά.
Έχω ταξιδέψει σε πολλές χώρες για να τρέξω σε αγώνες. Έτρεξα και στην Ιορδανία, μέσα στην έρημο, που ήταν μια τρομερή εμπειρία, γιατί μας υποδέχθηκαν στον τερματισμό σε μια όαση, κοντά στη Νεκρά Θάλασσα. Έτρεξα, όμως, και στην Πολωνία και θυμάμαι ότι είχαμε φύγει τότε από την Κύπρο με κοντομάνικα και φτάσαμε εκεί και ήταν χειμώνας. Κάναμε όλη την διαδρομή του αγώνα με θερμοκρασία -4 βαθμούς κελσίου. Μια πολύ εντυπωσιακή διαδρομή ήταν στα εγκαίνια της γέφυρας στη Δανία, που περνάει πάνω από τη θάλασσα και ενώνει τη χώρα με τη Σουηδία.
Το παράδειγμα του πατέρα, ενέπνευσε την κόρη του, Χριστιάνα, να αρχίσει να τρέχει πριν 3 χρόνια, αν και δεν είχε ασχοληθεί ποτέ πριν με τον αθλητισμό.
Τι πρόγραμμα προπόνησης ακολουθείς;
Κάνω τρέξιμο 4 – 5 φορές την εβδομάδα, κάθε μέρα 5 – 6 χιλιόμετρα. Όταν, όμως, πρέπει να προετοιμαστώ για μαραθώνιο, πρέπει να κάνω και 25 χιλιόμετρα μια μέρα. Η προετοιμασία για μαραθώνιο ξεκινάει 4 – 5 μήνες πριν. Φέτος έβρεχε αρκετά και δεν πρόλαβα να προετοιμαστώ σωστά, έτσι έτρεξα στον ημι-μαραθώνιο.
Συνήθως τρέχω στις Δύμες, στις ανηφόρες του χωριού, γιατί τα τελευταία χρόνια μένω εκεί. Αν τύχει να είμαι στη Λεμεσό, όμως, τρέχω στην παραλία, από την Παλιά Λεμεσό (Αμαθούντα), μέχρι το λιμάνι, και μετά βουτώ και στη θάλασσα.
Πως ξέρεις όλες αυτές τις πληροφορίες για το τι πρέπει να τρώς, πως πρέπει να προπονείσαι;
Ρωτούσα ειδικούς για να μάθω. Ρωτούσα φυσιοθεραπευτές, προπονητές, διάβαζα και από μόνος μου κάποια πράγματα για να ενημερωθώ.
Χρειάστηκε ποτέ να πάρεις φάρμακα ή κάποιο συμπλήρωμα ειδικό;
Όχι, ποτέ. Ούτε καν Panadol. Μου αρέσουν οι σαλάτες και τα φρούτα, αλλά και τα όσπρια, και αυτά με βοηθούν. Χρησιμοποιώ aloe vera μέσα στη σαλάτα, γιατί δίνει δύναμη, αποτοξινώνει και ανανεώνει τον οργανισμό. Γι’ αυτό έχω στο σπίτι γλάστρες με φυτά αλόης, για να μπορώ να χρησιμοποιώ συνέχεια.
Στο Καλλιμάρμαρο στάδιο, μετά την ολοκλήρωση της διαδρομής του κλασικού μαραθώνιου δρόμου στην Αθήνα.
Επίσης τρώω χαρουπόμελο κάθε πρωί, με το ψωμί μου, αλλά και γύρη. Ήμουν και μελισσοκόμος κάποτε και είχα διαβάσει ότι η βασίλισσα των μελισσών, που τρώει βασιλικό πολτό, ζει έως και 3 χρόνια, ενώ οι υπόλοιπες μέλισσες πεθαίνουν μέσα σε 10 – 15 μέρες. Και το τσάι από βότανα βοηθάει πολύ, σπατζιά, δυόσμος και μάραθος. Πάντα μου άρεσε, αλλά από τότε που ξεκίνησα να τρέχω το επιδιώκω ακόμα περισσότερο.
Χαίρομαι όταν βλέπω νέους ανθρώπους να ασχολούνται με το τρέξιμο. Δε μου άρεσε τότε που ξεκίνησα, που ήταν πολύ λίγα άτομα στους αγώνες. Από τότε, πολλοί μου έχουν πει ότι τους ενέπνευσε το παράδειγμά μου να αρχίσουν το τρέξιμο.
Μάλιστα, ο γαμπρός μου και κάποιοι άλλοι αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα σύλλογο για τον σκοπό αυτό, το «Ευ ζην». Πριν 3 χρόνια ξεκίνησε και η κόρη μου να τρέχει στον Μαραθώνιο Λεμεσού και εκείνη τη χρονιά είχαμε συμμετάσχει όλη η οικογένεια, με τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου.
Με τα εγγόνια του έχουν τρέξει αρκετές φορές μαζί, ήδη από τα πρώτα χρόνια που άρχισε να αγωνίζεται.
Έχεις τρέξει κι άλλες φορές στον Μαραθώνιο Λεμεσού;
Έτρεξα 1 φορά πριν πολλά χρόνια τα 42 χιλιόμετρα και έχω τρέξει πολλές φορές και τον ημι-μαραθώνιο, αλλά και τον δρόμο των 10 χιλιομέτρων. Και σε άλλες πόλεις, όπου έχει αγώνες, πάω, όπως τις προάλλες που ήταν ο αγώνας στην Πάφο.
Όσο νιώθω ότι αντέχω, θα συνεχίζω. Μετά το τρέξιμο νιώθω πάντα πιο νέος, πιο ζωντανός, με περισσότερη δύναμη μέσα μου. Αν σταματήσω να τρέχω, νομίζω ότι θα σταματήσει και η ζωή μου.
Τι καλό σου έχει κάνει το τρέξιμο;
Εκτός από το γεγονός ότι βοηθάει πολύ την ψυχολογία, η άσκηση σε αποτοξινώνει, αντιμετωπίζεις την παχυσαρκία, αποφεύγεις τις καρδιοπάθειες. Πριν αρχίσω να τρέχω ήμουν περίπου 78 κιλά, ενώ μετά έπεσα στα 60 και είμαι σταθερά σε αυτά, εδώ και 20 χρόνια.
Τα τελευταία 20 χρόνια, ποιο ήταν το μεγαλύτερο διάστημα που έμεινες μακριά από το τρέξιμο;
Κάποια στιγμή είχα ένα σοβαρό τραυματισμό στο χέρι και δεν μπορούσα να τρέξω για 6 μήνες. Ένιωθα άρρωστος. Πήγαινα για λίγο περπάτημα, αλλά δεν είναι το ίδιο όταν έχεις συνηθίσει να τρέχεις τακτικά. Μπορεί να τύχει και μέρα που θα βαριέμαι να τρέξω και δε θα πιέσω τον εαυτό μου να πάω. Αλλά δεν μπορώ να λείψω πολλές μέρες από αυτό.
Το τρέξιμο εξελίχθηκε σε μια εξαιρετική ευκαιρία για να γνωρίσει μακρινές χώρες, αφού έχει ταξιδέψει πολύ για να συμμετάσχει σε αγώνες στο εξωτερικό.
Με 4 παιδιά και 7 εγγόνια, ο 82χρονος Αντρέας Παμπακάς είναι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος. Τα τελευταία χρόνια έχει επιλέξει να ζει στο χωριό του, τις Δύμες, όπου απολαμβάνει ηρεμία και καθαρό αέρα. Ο υγιεινός τρόπος ζωής μοιάζει να ήταν πάντα επιλογή του. Παρά το γεγονός ότι δεν έζησε με ιδιαίτερη οικονομική άνεση, έβρισκε πάντα τρόπο να φροντίζει και να προστατεύει τον εαυτό του, αποδεικνύοντας ότι όλα είναι ζήτημα απόφασης και επιλογών.
Μπορεί τα παιδιά του να ανησυχούν μερικές φορές, που συνεχίζει να τρέχει τόσο μεγάλες αποστάσεις ακόμα, αλλά οι γιατροί του επιβεβαιώνουν ότι το τρέξιμο είναι ό,τι καλύτερο για την υγεία του. Το σίγουρο είναι ότι, συνεχίζοντας μέχρι σήμερα να τρέχει και να αγωνίζεται με κάθε ευκαιρία, δίνει το καλύτερο μάθημα ζωής και στα παιδιά, και στα εγγόνια του, αλλά και στα παιδιά όλου του κόσμου. Και ίσως, τελικά, το γεγονός ότι ο πιο ηλικιωμένος μαραθωνοδρόμος της Κύπρου κατάγεται από την πόλη που φιλοξενεί τον επίσημο μαραθώνιο της χώρας, δεν είναι τυχαίο.
Με φόντο το πασίγνωστο γλυπτό του δρομέα στην Αθήνα
Με ήλιο ή με βροχή, η δύναμη και η αποφασιστικότητά του παραμένουν αμείωτες.
Με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, μετά την απονομή του μεταλλίου σε αγώνα στην Πάφο.
Με τα μέλη του αθλητικού συλλόγου Ευ Ζην.
Τρέχοντας στον υπερ-μαραθώνιο στη Νεκρά Θάλασσα της Ιορδανίας, τερμάτισε 2ος στην κατηγορία του.
