Ο Κυριάκος Τσιουπανής είναι ένας από τους λίγους νέους που ζουν μόνιμα σε χωριό της Λεμεσού. Με καταγωγή από την κοινότητα Κυβίδων, παρά το γεγονός ότι σπούδασε στο εξωτερικό, δε θέλησε να αφήσει ποτέ το χωριό του. Η σχετικά μικρή απόσταση από την πόλη, περίπου 20 λεπτά οδήγησης από και προς τη Λεμεσό, του επιτρέπουν να πηγαινοέρχεται τακτικά, αφού οι ασχολίες του είναι πολλές και ποικίλες.
Τον Κυριάκο τον ξέρουν πολλοί ως νέο επιχειρηματία, με το δικό του σχεδιαστικό γραφείο, ενώ παράλληλα ασχολείται και με τις επιχειρήσεις εστίασης. Η παρουσία του στα κοινά εντυπωσιακή: Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου στον Κυπριακό Οργανισμό Κέντρων Νεότητας, Αντιπρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Κυβίδων, ενεργό μέλος του Κέντρου Νεότητας Κυβίδων, Μέλος της Παραολυμπιακής Επιτροπής Κύπρου, Μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου Πολιτικών Μηχανικών, μεταξύ άλλων, αλλά και υποψήφιος σε τοπικές και εθνικές εκλογές.
Αυτό που οι πλείστοι ξεχνούν – γιατί ο ίδιος δε νιώθει την ανάγκη να το υπενθυμίζει, όταν δεν υπάρχει λόγος – είναι ότι ο Κυριάκος ζει εδώ και χρόνια με τεχνητό μέλος, αφού έχασε το πόδι του μετά από ατύχημα στα 18 του. Για τον ίδιο, αυτό δεν υπήρξε ποτέ δικαιολογία, ούτε για να ζητήσει διευκολύνσεις για επαγγελματική αποκατάσταση, ούτε για να κλειστεί στο σπίτι και να εξαρτάται από άλλους.
Πριν 1,5 χρόνο περίπου, ο Κυριάκος αποφάσισε να γίνει το κεντρικό πρόσωπο ενός βίντεο, πρωτοποριακού για τα κυπριακά δεδομένα, το οποίο έστελνε το μήνυμα ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να αθληθούν, να εργαστούν, να ζήσουν μια κανονική ζωή. Φέτος, για το βίντεο αυτό, τα παιδιά του Κέντρου Νεότητας Κυβίδων, έλαβαν το πρώτο βραβείο Κοινωνικής Προσφοράς από το Θεσμό των Βραβείων Νεολαίας που συστάθηκε από τον Οργανισμό Νεολαίας για να αναδείξει νέους – πρότυπα, με τη στήριξη της Κεντρικής Συνεργατικής Τράπεζας και της Cyta.
Θεωρώ ότι η Cyta είναι ένας οργανισμός που μπορεί να επενδύσει στους νέους… Έχει τη δυνατότητα και τον εξοπλισμό για να αναδείξει τον τόπο μας μέσω των νέων.
Από την ημέρα που το βίντεο κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο, πολλοί είδαν το θέμα της αναπηρίας διαφορετικά, τόσο στην Κύπρο, όσο και στο εξωτερικό. Μεταξύ αυτών ήταν - προς τιμήν τους - και εκπαιδευτικοί, οι οποίοι ένιωσαν την ανάγκη να μεταδώσουν το μήνυμα στις τάξεις που διδάσκουν. Έτσι, ο Κυριάκος περιοδεύει πια σε σχολεία, κατόπιν πρόσκλησης, αφιερώνοντας από τον προσωπικό του χρόνο για να επικοινωνήσει στα παιδιά ότι τα άτομα με αναπηρίες δεν είναι άτομα περιορισμένων δυνατοτήτων.
Που εστιάζει σήμερα η δράση σου;
Καθώς σήμερα τα Κέντρα Νεότητας που παρουσιάζουν δράση, βρίσκονται κυρίως στις αγροτικές περιοχές, θέλουμε να εξαπλωθεί η δράση αυτή και στις πόλεις. Στόχος είναι να ευαισθητοποιήσουμε τους νέους στο θέμα της αιμοδοσίας, αλλά και εθελοντικής προσφοράς δείγματος μυελού των οστών και της εθελοντικής δωρεάς οργάνων μέσα από τον Κυπριακό Οργανισμό Κέντρων Νεότητας. Υπολογίζουμε ότι αν αποδώσει η προσπάθεια αυτή, θα έχουμε έως και 10000 νέα δείγματα μυελού των οστών.
Θέλουμε να ενθαρρύνουμε δράσεις, να δώσουμε έμπνευση, να δημιουργήσουμε πρότυπα. Έχουμε έλλειψη αυθεντικών προτύπων. Οι 7 στους 10 νέους έχουν είτε λανθασμένα, είτε καθόλου πρότυπα.
Θεωρείς ότι εσύ είσαι πρότυπο;
Θα ένιωθα πολύ περίεργα, αν συνέβαινε κάτι τέτοιο. Προτιμώ η δράση μου να εμπνέει, παρά να είμαι εγώ προσωπικά πρότυπο. Θα ήθελα οι νέοι δηλαδή να εμπνέονται να ασχοληθούν με τα κοινά, να μην το βάζουν κάτω, να βλέπουν το αύριο σαν μια νέα πρόκληση και να ονειρεύονται.
Ποια πρότυπα είχες εσύ;
Τα πρώτα πρότυπα είναι οι γονείς μας. Μετά έρχονται οι δάσκαλοι. Στη συνέχεια οι άνθρωποι που διαπρέπουν. Μετά το ατύχημα, για εμένα πρότυπο ήταν ο Αυστραλός Νικ Βούιζιτς, ένας άνθρωπος που γεννήθηκε χωρίς χέρια και χωρίς πόδια, και μου ενέπνευσε την πεποίθηση ότι δεν υπάρχουν όρια. Ο ίδιος είναι ένας άνθρωπος μόλις 1 μέτρο και κάνει διαλέξεις σε πανεπιστήμια, γιατί θέλει να αλλάξει τη νοοτροπία των ανθρώπων. Αυτό θέλω κι εγώ.
Πιστεύω ότι αν πραγματικά θέσεις ένα στόχο στη ζωή σου, τίποτα δε μπορεί να σε σταματήσει… Όσα δεν πέτυχα στη ζωή μου μέχρι τώρα, είναι αυτά για τα οποία δεν προσπάθησα αρκετά.
Πως νιώθεις όταν μιλάς στα παιδιά;
Τα συναισθήματα είναι ανάμικτα. Μέσα σε 40 λεπτά αλλάζουν συνέχεια οι αντιδράσεις των παιδιών. Νιώθω ευθύνη απέναντί τους. Έχω δει παιδιά να δακρύζουν, να ανατριχιάζουν, να φοβούνται. Το πιο σημαντικό είναι ότι η αντίληψή τους για τα άτομα με αναπηρίες, όταν τελικά φεύγω από την τάξη, αλλάζει άρδην. Στην αρχή νιώθουν συνήθως λύπη, στεναχώρια, αρνητικά συναισθήματα, που δεν τα θέλουμε. Όταν φεύγω μου λένε ότι νιώθουν ανακούφιση, ευγνωμοσύνη και υποχρέωση να σεβαστούν τα άτομα με αναπηρία.
Άκουσες ποτέ κάτι άσχημο;
Τον πρώτο καιρό, ναι. Είχα ακούσει ότι τα άτομα με αναπηρία δεν πρέπει να βγαίνουν από το σπίτι γιατί έχουν χτυπήσει και δεν πρέπει να ξαναχτυπήσουν.
Υπήρχε περίπτωση, όμως, όπου 1 μαθήτρια δημοτικού ήξερε ότι θα έπρεπε να καθίσει σε αναπηρικό αμαξίδιο, λόγω ατροφίας των άκρων. Όνειρό της είναι να γίνει γιατρός χειρούργος. Σκέφτηκα ότι αν πραγματικά θέλει κάτι μπορεί να το καταφέρει. Ακόμα κι αν δε σταθεί ποτέ όρθια για να χειρουργήσει, μπορεί να βρεθεί στον ακαδημαϊκό τομέα ή να έχει την ευκαιρία να κάνει εγχειρήσεις μέσω νέων εργαλείων της τεχνολογίας. Αφού μιλήσαμε λίγο μεταξύ μας, την είδα να φεύγει με χαμόγελο. Πιστεύω ότι αν πραγματικά θέσεις ένα στόχο στη ζωή σου, τίποτα δε μπορεί να σε σταματήσει.
Σχετίζεται η δράση σου αυτή και με την εκλογή σου στο Κοινοτικό Συμβούλιο;
Γενικά θεωρώ ότι τα Κέντρα Νεότητας αναδεικνύουν τους μελλοντικούς ηγέτες των κοινοτήτων. Σήμερα ο πρόεδρος στις Κυβίδες είναι πρώην πρόεδρος του Κέντρου Νεότητας. Όταν θέλεις να προσφέρεις στην κοινωνία θα βρεις τον τρόπο. Όσο περισσότερο προσπαθείς για κάτι, τόσο περισσότερο ωθείσαι να συμμετάσχεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων για να μπορείς να πετύχεις περισσότερα.
Σίγουρα σε κάθε φάση, από διαφορετικό πόστο, αναλαμβάνεις να προσφέρεις και περισσότερα. Όσα δεν πέτυχα στη ζωή μου μέχρι τώρα, είναι αυτά για τα οποία δεν προσπάθησα αρκετά.
Πως προέκυψε η υποψηφιότητα στα Βραβεία Νεολαίας;
Στην αρχή δεν ήμασταν σίγουροι ότι ένα βίντεο θα μπορούσε να είναι υποψήφιο. Είδαμε ότι υπήρχε η κατηγορία βραβείου για προσφορά στην κοινωνία και το υποβάλαμε τελικά εκεί. Μια μέρα χτύπησε το τηλέφωνο και μας είπαν να ετοιμαστούμε για την τελετή βράβευσης. Δεν περιμέναμε ότι θα φτάναμε μέχρι εκεί.
Είναι ένας καινούριος, εξαιρετικός θεσμός και αξίζουν συγχαρητήρια στον Οργανισμό Νεολαίας και την Κεντρική Συνεργατική Τράπεζα, γιατί δίνουν κίνητρα στους νέους να δημιουργήσουν.
Θα ήθελα οι νέοι δηλαδή να εμπνέονται να ασχοληθούν με τα κοινά, να μην το βάζουν κάτω, να βλέπουν το αύριο σαν μια νέα πρόκληση και να ονειρεύονται.
Αυτοί οι νέοι που βραβεύονται, μπορούν να θεωρηθούν πρότυπα;
Σίγουρα! Αυτό χρειαζόμαστε: δημιουργία εγχώριων προτύπων. Έχουμε δει άτομα να βραβεύονται για καινοτόμες επιχειρήσεις, για οικολογικές εφευρέσεις, για πολιτιστική δράση. Ναι, αυτά είναι πρότυπα. Και η ιδέα του βίντεο είχε ξεκινήσει από ένα διαγωνισμό που διοργανώθηκε από τα Κέντρα Νεότητας για καινοτόμες κοινωφελείς δράσεις. Βέβαια αυτός ο νέος θεσμός, με τη συμβολή αναγνωρισμένων φορέων με σημαντική δράση, αποκτά άλλη βαρύτητα και αναγνώριση.
Θεωρείς ότι οργανισμοί όπως η Cyta, για παράδειγμα, που ήταν χορηγός στα βραβεία, μπορούν να έχουν υποστηρικτικό ρόλο για τη νεολαία;
Αφού αναφερθήκαμε συγκεκριμένα στη Cyta, θεωρώ ότι είναι ένας οργανισμός που μπορεί να επενδύσει στους νέους. Μπορεί σίγουρα να προάγει νέα πρότυπα μέσω της νεολαίας. Έχει τη δυνατότητα και τον εξοπλισμό για να αναδείξει τον τόπο μας μέσω των νέων.
Μπορεί, όμως, να υποστηρίξει και νέους επιχειρηματίες, όπως άτομα που αρχίζουν start up εταιρείες με εξαιρετικές ιδέες, που πωλούνται ακόμα και στο εξωτερικό. Η Cyta είναι ένας οργανισμός που μπορεί να αγκαλιάσει τέτοιες ιδέες και να τις αξιοποιήσει.
Εσύ έχεις ξεκινήσει τη δική σου επιχείρηση.
Ναι. Τον καιρό των παχέων αγελάδων, βέβαια, υπήρχε η αντίληψη ότι τα άτομα με αναπηρία καταλήγουν στο δημόσιο και με αρκετά ωφελήματα. Για μένα δεν είναι ό,τι καλύτερο να βολεύεις τα άτομα με αναπηρία και να μην τους δίνεις κίνητρο. Αυτό υποστήριζαν και οι δικοί μου άνθρωποι.
Το στόχο σου πρέπει να τον κυνηγήσεις. Δε μου αρέσει η έννοια του βολέματος. Αυτή ήταν η νοοτροπία της προηγούμενης δεκαετίας. Δεν κατακρίνω το δημόσιο τομέα, αλλά θέλει εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση.
Σε τι δυσκολεύτηκες ως νέος επιχειρηματίας;
Είναι αρκετές οι δυσκολίες. Θεωρώ ότι θα έπρεπε να υπάρχει ένας κρατικός μηχανισμός που να στηρίζει και να συμβουλεύει τους νέους επιχειρηματίες. Επέλεξα να ανοίξω το δικό μου μελετητικό γραφείο, το The Design Team. Το να ακολουθήσεις τη γραφειοκρατία που προβλέπει το κράτος σου δημιουργεί εμπόδια.
Προσωπικά είμαι από τους τυχερούς γιατί έχω εγκριθεί από το πρόγραμμα Νεανικής Επιχειρηματικότητας, για το οποίο όμως έκανα αίτηση πριν 2 χρόνια και εγκρίθηκα πριν 2 – 3 μήνες. Χρειάζεται να είναι πιο γρήγορες οι διαδικασίες. Έχω βάλει ψηλούς στόχους στον τομέα αυτό και θέλω να τους κατακτήσω, γιατί από μικρός είχα το όνειρο να δημιουργώ και αυτό θεωρώ ότι κάνει ένας πολιτικός μηχανικός.
Έχω δει παιδιά να δακρύζουν, να ανατριχιάζουν, να φοβούνται. Το πιο σημαντικό είναι ότι η αντίληψή τους για τα άτομα με αναπηρίες αλλάζει άρδην.
Στον αθλητισμό θέτεις στόχους;
Ναι, όχι τόσο προσωπικούς, όσο μέσω του ρόλου μου στην Παραολυμπιακή Επιτροπή. Στόχος μου είναι στην επόμενη Ολυμπιάδα να έχουμε 8 συμμετοχές. Θεωρώ ότι υπάρχουν άτομα με αναπηρία που αθλούνται και στη Λεμεσό και σε όλη την Κύπρο. Πρέπει να σπάσουμε τα ταμπού και να επιτρέψουμε να αθληθούν κανονικά. Υπάρχουν σήμερα άτομα με αναπηρία που διαγωνίζονται μαζί με τους αρτιμελείς.
Αν έχεις ατροφικό χέρι και τρέχεις με αρτιμελείς, αυτό σου στερεί σε απόδοση, αν και κανείς δε θα ρωτήσει για το χέρι σου. Αν όμως τρέξεις στους Παραολυμπιακούς, όλοι θα σε ρωτήσουν τι συμβαίνει με το χέρι σου. Αυτό το ταμπού υπάρχει ακόμα στην Κύπρο και θέλουμε να το αλλάξουμε. Αλλά χρειάζεται στήριξη με χορηγίες αρχικά, γιατί για να πάρουν επιχορήγηση οι αθλητές από το κράτος θα πρέπει να φέρουν κάποιες επιδόσεις πρώτα.
Για μένα δεν είναι ό,τι καλύτερο να βολεύεις τα άτομα με αναπηρία και να μην τους δίνεις κίνητρο. Αυτό υποστήριζαν και οι δικοί μου άνθρωποι.
Η αισιοδοξία που σου εμπνέει ο πάντα χαμογελαστός Κυριάκος μπορεί να σου φτιάξει τη μέρα, την εβδομάδα, το μήνα, τη ζωή. Εξαρτάται από το πόσο δικά σου θα κάνεις όσα ο ίδιος πρεσβεύει. Και αν τελικά η ανάδειξη νέων προτύπων είναι αυτό που θα αλλάξει και την ίδια την κοινωνία μας, τότε βραβεύοντας τέτοιους ανθρώπους, κάνουμε σίγουρα μια καλή αρχή.
