Το – όχι και τόσο μικρό – «σπίτι στο λιβάδι» στη Χερσόνησο του Ακρωτηρίου είναι, θα μπορούσε να πει κανείς, η αυλή των θαυμάτων. Μόλις λίγα χιλιόμετρα έξω από το αστικό κέντρο της Λεμεσού, το λιβάδι και ο βιότοπος της αλυκής σφύζουν από άγρια ζωή, από σπάνια είδη πουλιών, ζώων και φυτών, από κοπάδια αγελάδων που βόσκουν μαζί με τα μικρά τους και από μικρές κοινότητες γαϊδουριών.
Ο Θωμάς, ο Παντελής, η Κούλα, η Σόφη και ο Βάκης είναι οι άνθρωποι που ζουν στο… μικρό σπίτι στο λιβάδι της Λεμεσού, μαζί με εκατοντάδες ακόμα κατοίκους από τις τοπικές κοινότητες. Οι λειτουργοί του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης Ακρωτηρίου μαθαίνουν να ζουν σε αρμονία με το βιότοπο. Την ίδια στιγμή που συμβάλλουν στη διατήρησή του, δείχνουν σε όλους μας τρόπους να επωφελούμαστε από αυτό. Και αυτό δε γίνεται τυχαία, ούτε μέσα σε μια νύχτα, αλλά μέσα από οργανωμένες προσπάθειες, εντατική δουλειά και μακροχρόνιο προγραμματισμό.
Η Φύση είναι σχολείο… κυριολεκτικά!
Περισσότερα από 28 εκπαιδευτικά προγράμματα (μονοήμερα, ολοήμερα και διήμερα) για τη χλωρίδα, την πανίδα, τους υγρότοπους, τα παράκτια οικοσυστήματα, την ιστορία και τον πολιτισμό, αποτελούν σήμερα τον πυρήνα δράσης του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης Ακρωτηρίου. Χώρος διδασκαλίας γίνεται ο ίδιος ο βιότοπος, ενώ πραγματοποιούνται στο κτίριο και παρουσιάσεις, διαδραστικές δραστηριότητες και εργαστηριακή μελέτη ή άλλη πρακτική εξάσκηση.
Δεκάδες χιλιάδες μαθητές έχουν μέχρι σήμερα παρακολουθήσει τα προγράμματα. Το Κέντρο είναι επίσης ανοικτό για το κοινό, με πάνω από 10000 άτομα να το επισκέπτονται κάθε χρόνο. Το Κέντρο είναι μέρος του δικτύου Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού μαζί με άλλα 4 Κέντρα σε διάφορες περιοχές της Κύπρου.
Darwin-ισμός
Με έργα διαχείρισης των υδάτων, της βλάστησης, με κίνητρα για αύξηση της βόσκησης και την ενασχόληση με την καθοπλεκτική, το έργο εστιάζει στην αναβάθμιση της βιοποικιλότητας και στην προσφορά κοινωνικοοικονομικών ευκαιριών για την τοπική κοινότητα.
Το πρόγραμμα Darwin Plus «Αποκατάσταση Λιβαδιού Ακρωτηρίου: ένας υγρότοπος ορόσημο στις Βρετανικές Βάσεις Κύπρου», με διάρκεια 2 χρόνια, υλοποιείται με χρηματοδότηση από το Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι και το Μάρτιο του 2017. Εταίροι υλοποίησης είναι το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακρωτηρίου, ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου και η RSPB με τη συνεργασία της τοπικής Κοινότητας και άλλων Φορέων.
Με την κατασκευή πτηνοπαρατηρητηρίων και μονοπατιών στη φύση, με ενημερωτικές πινακίδες, με τη διοργάνωση ημερίδων και άλλων εκδηλώσεων το Κέντρο επιχειρεί να αναδείξει τη σημασία του βιότοπου στη γύρω περιοχή.
Έρευνα
Τα τελευταία χρόνια η ερευνητική δραστηριότητα έχει ενταθεί σε διάφορα θέματα, με ιδιαίτερη έμφαση στα πουλιά, στα φυτά και στην οικολογία των υγροτόπων. Αρκετοί ερευνητές συνεργάζονται με το Κέντρο και τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Γίνεται παρακολούθηση της μετανάστευσης διαφόρων ειδών πουλιών με την τοποθέτηση πομπών κυρίως σε αρπακτικά είδη (γεράκια και αετούς) αλλά και σε Φλαμίνγκο.
Για παράδειγμα έχει γίνει εκτεταμένη έρευνα για το Γεράκι της Ελεωνόρας, το οποίο φωλιάζει στην περιοχή, ενώ το χειμώνα όλος ο πληθυσμός μεταναστεύει στην Μαδαγασκάρη. Έχουν εντοπιστεί οι θέσεις φωλιάσματος, οι περιοχές τροφοληψίας, αλλά και οι μεταναστευτικές διαδρομές, με στόχο τη λήψη μέτρων προστασίας στις περιοχές που εντοπίζεται. Έχουν εντοπιστεί πολλά σπάνια φυτά που κινδυνεύουν με εξαφάνιση στην περιοχή και στόχος είναι η επικέντρωση των προσπαθειών προστασίας και διατήρησης.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αξιοποιούνται άμεσα στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και τη διαχείριση της περιοχής, ενώ ερωτήματα και κενά που προκύπτουν από τη διαχείριση τροφοδοτούν την ερευνητική δραστηριότητα. Σημειώνεται ότι στη Χερσόνησο Ακρωτηρίου υπάρχουν πάνω από 30 είδη φυτών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Εμείς και ο κόσμος μας
Οι άνθρωποι αποτελούν τον άξονα της προσπάθειας που γίνεται στο Ακρωτήρι. Πέρα από τους λειτουργούς του Κέντρου, η ίδια η τοπική Κοινότητα συμμετέχει ενεργά σε όλους τους πιο πάνω τομείς. Στόχος του προγράμματος, άλλωστε, είναι και η ανάπτυξη του οικοτουρισμού και η προσέλκυση επισκεπτών στην Κοινότητα. Έτσι, η διαφύλαξη του βιότοπου και των εκατοντάδων σπάνιων ειδών που φιλοξενεί, γίνεται τρόπος επιβίωσης και προόδου για τους ίδιους τους κατοίκους.
